ÎÍ ÄÞÐÄ Ìß’ÑÓÌ

ÎÍ ÄÞÐÄ ÍÓÐ ÄßÐÉÀÑÛ

ÏÅÉÜßÌÁßÐÈÍ (ß) ÒßÁßÑÑÖÌÖ

Áèð ýöí Èñëàì Ïåéüÿìáÿðè (ñ. ÿ. â. â.) ñÿìàéà áàõûá òÿáÿññöì åòäè. Áèð êÿñ î ùÿçðÿòÿ äåäè: Éà Ðÿñóëÿëëàù, áèç ñèçèí ñÿìàéà òÿðÿô áàõûá òÿáÿññöì åòäèéèíèçè ýþðäöê, áó èøèí ñÿáÿáè íÿ èäè?

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) áóéóðäó: Áÿëè! Ìÿí ñÿìàéà áàõûðäûì, èêè ìÿëÿê éåðÿ åíäèëÿð êè, ùÿð ýöí þç éåðèíäÿ èáàäÿò åäèá âÿ íàìàç ãûëàí áèð áÿíäÿíèí ýåæÿ-ýöíäöç ãûëäûüû èáàäÿòèí ñàâàáûíû éàçñûíëàð. Àììà îíó íàìàç éåðèíäÿ òàïìàäûëàð, ÷öíêè î, õÿñòÿëÿíèá éàòàüà äöøìöøäö. Ìÿëÿêëÿð ãàéûäûá Àëëàùà äåäèëÿð: Áèç ùÿìèøÿêè êèìè, î èìàíëû áÿíäÿíèí èáàäÿòèíèí ñàâàáûíû éàçìàã ö÷öí íàìàç éåðèíÿ ýåòäèê. Àíæàã îíó íàìàç éåðèíäÿ òàïìàäûã, ÷öíêè, î, õÿñòÿëÿíèá éàòàüà äöøìöøäö.

Àëëàù òààëà ìÿëÿêëÿðÿ áóéóðäó: Íÿ ãÿäÿð êè, î, õÿñòÿëèê éàòàüûíäàäûð, ùÿð ýöí îíóí íàìàç ãûëûá èáàäÿò åòäèéè âàõò éàçäûüûíûç ñàâàáû îíà éàçûí. Ìÿíÿ âàæèáäèð êè, îíóí õÿñòÿëèê éàòàüûíäà îëäóüó âàõòäà ýþçÿë ÿìÿëëÿðèíèí ñàâàáûíû ÿòà åäèì.

ÍÞÂÁßÉß ÐÈÀÉßÒ ÅÄÈÍ

Áèð ýöí Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) èñòèðàùÿò åäèðäè. Íÿâÿñè Ùÿñÿí (ÿ) îíäàí ñó èñòÿäè, ùÿçðÿò êàñàéà áèð àç ñöä ñàüûá Ùÿñÿíÿ (ÿ) âåðäè. Áó çàìàí Ùöñåéí (ÿ) þç éåðèíäÿí ãàëõäû êè, ñöäö àëñûí, àììà Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) îíó Ùÿñÿíÿ (ÿ) âåðäè. Áó ìÿíçÿðÿéÿ òàìàøà åäÿí ùÿçðÿòè Ôàòèìÿ (ÿ) äåäè: Éà Ðÿñóëÿëëàù (ñ. ÿ. â. â.), äåéÿñÿí Ùÿñÿíè äàùà ÷îõ èñòÿéèðñÿí?!

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) æàâàá âåðäè: Áåëÿ äåéèë, Ùÿñÿíè (ÿ) ãàáàüà ñàëìàüûìûí ñÿáÿáè, îíóí ãàáàãæà èñòÿäèéèíÿ ýþðÿäèð. Î, Ùöñåéèíäÿí (ÿ) òåç ñó èñòÿìèøäè, ýÿðÿê íþâáÿéÿ ðèàéÿò îëóíñóí.

ÏÅÉÜßÌÁßÐÈÍ (ñ. ÿ. â. â.) ÀÜËÀÌÀÑÛ

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) áèð ýåæÿ ùÿéàò éîëäàøû Öììö Ñÿëÿìÿíèí åâèíäÿ èäè. Ýåæÿ éàðûñû éóõóäàí ãàëõûá, åâèí ãàðàíëûã áèð ýóøÿñèíäÿ äóà åäÿðÿê àüëàìàüà áàøëàäû. Öììö Ñÿëÿìÿ Ïåéüÿìáÿðèí éåðèíè áîø ýþðäöêäÿ äóðäó êè, îíóí ùàðàäà îëäóüóíó áèëñèí. Áó çàìàí ýþðäö êè, Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) åâèí áèð ýóøÿñèíäÿ, ãàðàíëûã áèð éåðäÿ äàéàíàðàã ÿëèíè ñÿìàéà ãàëäûðûá àüëàð ùàëäà äåéèð: Ïÿðâÿðäèýàðà! Ìÿíÿ âåðäèéèí íå’ìÿòëÿðè ìÿíäÿí àëìà! Ìÿíè äöøìÿíëÿðèìèí éàíûíäà õàð åòìÿ, ìÿíÿ ïàõûëëûã åäÿíëÿðè ìÿíÿ ìöñÿëëÿò åòìÿ! Ïÿðâÿðäèýàðà! Ìÿíè, íèæàò âåðäèéèí ïèñ âÿ êÿðàùÿòëè èøëÿðÿ òÿðÿô ãàéòàðìà! Ïÿðâÿðäèýàðà! Ìÿíè ùå÷ áèð âàõò áèð àí äà îëñà áåëÿ, þçöìÿ ùÿâàëÿ åòìÿ âÿ ìÿíè ùÿð æöð ïèñëèêëÿðäÿí óçàã åò!

Áó âàõò Öììö Ñÿëÿìÿ ùþíêöð-ùþíêöð àüëàéàðàã þç éåðèíÿ ãàéûòäû. Ïåéüÿìáÿð îíóí àüëàìàã ñÿñèíè åøèòäèêäÿ îíà òÿðÿô ýåòäè âÿ àüëàìàñûíûí ñÿáÿáèíè  ñîðóøäó. Öììö Ñÿëÿìÿ äåäè: Éà Ðÿñóëÿëëàù! Ñÿíèí àüëàìàüûí ìÿíè äÿ àüëàòäû. Íÿéÿ ýþðÿ àüëàéûðñûíûç? Ñèçèí Àëëàù éàíûíäà éöêñÿê ìÿãàì âÿ ìÿíçèëÿòèíèç îëìàñûíà áàõìàéàðàã éåíÿ äÿ áó æöð Àëëàùäàí ãîðõóðñóíóç âÿ Îíäàí èñòÿéèðñèíèç êè, ñèçè ùÿòòà áèð ýþç ãûðïûìû ãÿäÿð þçöíöçÿ ùÿâàëÿ åòìÿñèí. Îíäà âàé îëñóí áèçèì ùàëûìûçà!

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) áóéóðäó: Íåæÿ ãîðõìàéûì, íåæÿ àüëàìàéûì?! Íåæÿ þç àãèáÿòèìäÿí ãîðõóäà îëìàéûì âÿ þç ìÿãàì âÿ ìÿíçèëÿòèìÿ àðõàéûí îëóì?! Ùàëáóêè, Àëëàù ùÿçðÿòè Éóíóñè (ÿ) áèð àí þçöíÿ òàïøûðäû âÿ î æöð àæûíàæàãëû ùàäèñÿëÿð îíóí áàøûíà ýÿëäè.[1]

ÊÎÐÓÍ ÉÀÍÛÍÄÀ ÙÈÆÀÁÀ ÐÈÀÉßÒ

Öììö Ñÿëÿìÿ íÿãë åäèð: Ïåéüÿìáÿðèí éàíûíäà èäèì. Î ùÿçðÿòèí çþâæÿëÿðèíäÿí áèðè îëàí Ìåéìóíÿ äÿ îðàäà èäè. Áó âàõò Èáíè Öììö Ìÿêòóì Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) éàíûíà ýÿëäè. Î, êîð èäè, àììà Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) ìÿíÿ âÿ Ìåéìóíÿéÿ áóéóðäó: Èáíè Öììö Ìÿêòóìóí éàíûíäà ùèæàáà ðèàéÿò åäèí!

Ñîðóøäóì: Åé Àëëàùûí Ðÿñóëó! Ìÿýÿð î êîð äåéèëäèð? Ùèæàá þðòìÿéèí íÿ ìÿ’íàñû âàðäûð?

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) áóéóðäó: Ñèç êè, êîð äåéèëñèíèç? Ìÿýÿð ñèç îíó ýþðìöðñöíöç? Àðâàäëàð äà ýÿðÿê þç ýþçëÿðèíè íàìÿùðÿìäÿí þðòñöíëÿð![2]

ÏÈÑ ßÕËÀà ÃßÁÈÐ ÑÛÕÛÍÒÛÑÛ ÝßÒÈÐÈÐ

Ñÿ’ä Èáíè Ìÿàç äöíéàäàí ýåòäèêäÿ Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) áóíó åøèòäè, þç ÿñùàáëàðû èëÿ éåðèíäÿí ãàëõûá éîëà äöøäöëÿð. Ùÿçðÿòèí ÿìðè èëÿ, þçö äÿ íÿçàðÿò åäÿí ùàëäà Ñÿ’äÿ ãóñóë âåðäèëÿð. Êÿôÿíÿ áöêäöêäÿí ñîíðà îíó òàáóòà ãîóäóëàð âÿ äÿôí åòìÿê ö÷öí ùÿðÿêÿò åòäèëÿð. Îíóí äÿôí ìÿðàñèìèíäÿ Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) àéàãéàëûí âÿ ÿáàñûç ùÿðÿêÿò åäèð, ýàù òàáóòóí ñîë òÿðÿôèíäÿí, ýàù äà ñàü òÿðÿôèíäÿí òóòóðäó. Íÿùàéÿò ãÿáèð ãàçûëàí éåðÿ ÷àòäûëàð. Ùÿçðÿòèí þçö ãÿáðÿ äàõèë îëäó âÿ îíó ãÿáðÿ ãîéäó. Ñîíðà ÿìð âåðäè êè, êÿðïèæ, äàø âÿ ëàçûì îëàí äèýÿð øåéëÿðè ýÿòèðñèíëÿð. Ñîíðà ìöáàðÿê ÿëè èëÿ ëÿùÿäè äöçÿëòäè, îíóí öñòöíö þðòäöëÿð. Ãÿáðè ñÿëèãÿëè ùàëà ñàëäû. Ñîíðà Ùÿçðÿò áóéóðäó: Ìÿí áèëèðÿì, áó ãÿáèð òåçëèêëÿ êþùíÿëÿæÿêäèð. Àììà Àëëàù èñòÿéèð êè, áÿíäÿñèíèí ýþðäöéö ùÿð èø ìþùêÿì îëñóí.

Áó âàõò Ñÿ’äèí àíàñû ãÿáðèí êÿíàðûíà ýÿëèá äåäè: Ñÿ’ä! Áåùèøò ñÿíÿ íóø îëñóí!

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) áóéóðäó: Ñàêèò îë! Àëëàùûí àäûíäàí áó æöð éÿãèí èëÿ äàíûøìà! Ùÿçûðäà Ñÿ’ä ãÿáèð ñûõûíòûñûíäàäûð âÿ áó èøäÿí ÿçèééÿò ÷ÿêèð.

Ãÿáèðèñòàíëûãäàí ãàéûòäûãäàí ñîíðà Ïåéüÿìáÿðëÿ (ñ. ÿ. â. â.) áèðëèêäÿ îëàíëàð äåäèëÿð: Éà Ðÿñóëÿëëàù! Ñèç ùå÷ êèì áàðÿñèíäÿ Ñÿ’ä ö÷öí åëÿäèéèíèç èøëÿðè åëÿìÿäèíèç? Ñèç îíóí äÿôí ìÿðàñèìèíäÿ àéàãéàëûí âÿ ÿáàñûç èøòèðàê åòäèíèç.

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) áóéóðäó: Ìÿëàèêÿëÿðèí ÿáàñûç âÿ àéàãéàëûí îëäóãëàðûíà ýþðÿ ìÿí äÿ îíëàð êèìè åòäèì.

Æàìààò äåäè: Ñèç íÿ ö÷öí ýàù òàáóòóí ñàü òÿðÿôèíäÿí, ýàù äà ñîë òÿðÿôèíäÿí òóòóðäóíóç?

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) áóéóðäó: ×öíêè ÿëèì Æÿáðàèëèí ÿëèíäÿ èäè. Î, ùÿð òÿðÿôäÿí òóòóðäóñà, ìÿí äÿ î òÿðÿôäÿí òóòóðäóì!

Æàìààò äåäè: Éà Ðÿñóëÿëëàù! Ñèç Ñÿ’äèí æÿíàçÿñèíÿ íàìàç ãûëäûíûç, ìöáàðÿê ÿëëÿðèíèçëÿ îíó ãÿáðÿ ãîéäóíóç âÿ îíóí ãÿáðèíè þç ÿëëÿðèíèçëÿ äöçÿëòäèíèç. Àììà éåíÿ äÿ äåéèðñèíèç êè, Ñÿ’ä ö÷öí ãÿáèð ñûõûíòûñû âàðäûð?!

Ùÿçðÿò áóéóðäó: Áÿëè! Ñÿ’ä àèëÿñèíäÿ áÿäÿõëàã èäè, ãÿáèð ñûõûíòûñû äà åëÿ áóíà ýþðÿ èäè.[3]

ÎÍ ÈÊÈ ÁßÐßÊßÒËÈ ÄÈÐÙßÌ

Áèð íÿôÿð Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) éàíûíà ýÿëäè, î ùÿçðÿòèí êþùíÿ ïàëòàðäà îëäóüóíó ýþðöá îíà îí èêè äèðùÿì ïóë âåðäè âÿ äåäè: Éà Ðÿñóëÿëëàù! Áó ïóëëà þçöíöç ö÷öí ïàëòàð àëûí.

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) ßëèéÿ (ÿ) áóéóðäó: Áó ïóëëà ìÿíèì ö÷öí áèð êþéíÿê àë!

ßëè (ÿ) áóéóðóð: Ìÿí ïóëó àëûá áàçàðà ýåòäèì, îí èêè äèðùÿìëèê áèð êþéíÿéè àëûá ýÿòèðäèì. Ïåéüÿìáÿð îíó ýþðäöêäÿ áóéóðäó: Áó êþéíÿê ÷îõ áàùàäûð, îíó èñòÿìèðÿì. Áóíäàí óæóçóíó èñòÿéèðÿì. Ñàòûæû áóíó ýåðè àëìàüà ðàçû îëàðìû?

ßëè (ÿ) áóéóðóð: Ìÿí êþéíÿéè ýþòöðöá ñàòûæûíûí éàíûíà ýåòäèì, ùÿçðÿòèí èñòÿéèíè îíà ÷àòäûðäûì. Ñàòûæû ãÿáóë åòäè. Ïóëó àëûá Ïåéüÿìáÿðèí éàíûíà ýÿëäèì âÿ áèðëèêäÿ áàçàðà ýåòäèê êè, óæóç áèð êþéíÿê àëàã. Éîëäà Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) áèð êÿíèçèí àüëàäûüûíû ýþðäö, éàõûíà ýåäèá îíäàí ñîðóøäó: Íèéÿ àüëàéûðñàí?

Êÿíèç æàâàá âåðäè: Ñàùèáèì ìÿíÿ äþðä äèðùÿì ïóë âåðìèøäè êè, îíëàð ö÷öí áàçàðëûã åäèì. Àììà èíäè ïóëëàðû èòèðìèøÿì, áèëìèðÿì åâÿ íåæÿ ãàéûäûì.

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) îí èêè äèðùÿìäÿí äþðäöíö êÿíèçÿ âåðäè âÿ áóéóðäó: Ùÿð íÿ èñòÿéèðñÿíñÿ àë âÿ åâÿ ãàéûò.

Ñîíðà Àëëàùà øöêð åäèá áàçàðà ýåòäè âÿ äþðä äèðùÿìÿ áèð ïàëòàð àëûá ýåéèíäè. Ãàéûäàðêÿí éîëäà ïàëòàðà åùòèéàæû îëàí áèð àäàì ýþðäö. Äÿðùàë ïàëòàðûíû ÷ûõàðûá îíà âåðäè âÿ òÿçÿäÿí áàçàðà ýåòäè. Ãàëàí äþðä äèðùÿìÿ äÿ áèð ïàëòàð àëûá ýåéäè âÿ åâÿ éîëà äöøäö. Éîëäà ýþðäö êè, ùÿìèí êÿíèç ãÿìýèí ùàëäà îòóðóáäóð. Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) ñîðóøäó: Íèéÿ åâèíÿ ýåòìÿìèñÿí?!

Êÿíèç äåäè: Éà Ðÿñóëÿëëàù, ýåæèêìèøÿì, ãîðõóðàì êè, ìÿíè âóðàëàð.

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) êÿíèçëÿ éîëà äöøäö. Åâèí ãàïûñûíà ÷àòäûãäà Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) äåäè: Åé åâ ÿùëè, ñÿëàìóí ÿëåéêóì!

Æàâàá åøèäèëìÿäè. Èêèíæè äÿôÿ ñàëàì âåðäèêäÿ è÷ÿðèäÿí áåëÿ æàâàá âåðäèëÿð: ßññÿëàìó ÿëåéêÿ éà Ðÿñóëÿëëàù âÿ ðÿùìÿòóëëàùè âÿ áÿðÿêàòóù!

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) áóéóðäó: Íèéÿ áèðèíæè äÿôÿ æàâàá âåðìÿäèíèç? Éîõñà ñÿñèìè åøèòìÿäèíèç?

Åâèí ñàùèáè äåäè: Íèéÿ! Åëÿ áèðèíæè äÿôÿ åøèòäèê âÿ áèëäèê êè. Ñèçñèíèç.

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) áóéóðäó: Áÿñ íèéÿ æàâàá âåðìÿäèíèç?

Äåäèëÿð: Ñèçèí ñàëàìûíûçû òÿêðàð åøèòìÿê èñòÿäèê.

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) áóéóðäó: Ñèçèí êÿíèçèíèç ýåæèêìèøäèð. Ìÿí áóðàéà ýÿëäèì êè, ñèçäÿí õàùèø åäÿì, îíó æÿçàëàíäûðìàéàñûíûç.

Äåäèëÿð: Éà Ðÿñóëÿëëàù, ñèçèí ìöáàðÿê ýÿëèøèíèçÿ ýþðÿ áó êÿíèçè àçàä åäèðèê.

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) þç-þçöíÿ äåäè: Àëëàùà øöêöð îëñóí. Íåæÿ äÿ áÿðÿêÿòëè äèðùÿìëÿð èäè: Èêè íÿôÿð ïàëòàðñûçû ýåéèíäèðäè âÿ áèð êÿíèçè àçàä åòäè![4]

ÏÅÉÜßÌÁßÐÈÍ (ñ. ÿ. â. â.) ÒÞÂÑÈÉßËßÐÈ

Áèð øÿõñ Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) éàíûíà ýÿëèá îíà íÿñèùÿò âåðìÿñèíè èñòÿäè. Ùÿçðÿò îíà áåëÿ íÿñèùÿò åòäè: Ñÿíÿ òþâñèéÿ åäèðÿì êè, ùÿòòà îääà éàíäûðûëñàí áåëÿ, Àëëàùà øÿðèê ãîøìàéàñàí. Àòà âÿ àíàíà ÿçèééÿò âåðìÿ, îíëàðà éàõøûëûã åò, ùÿì ñàü îëäóãëàðû çàìàí, ùÿì äÿ âÿôàòëàðûíäàí ñîíðà. ßýÿð ñÿíÿ, þç àèëÿíäÿí ÿë ÷ÿêìÿéèíè ÿìð åòñÿëÿð, èòàÿò åò! Íÿ ãÿäÿð êè, ìàë-äþâëÿòèí âàðäûð, (îíäàí áèð ãÿäÿðèíè) ìþ’ìèí ãàðäàøûíûí èõòèéàðûíäà ãîé! Ìöñÿëìàí ãàðäàøûíà ãàðøû ìåùðèáàí âÿ ÿëè à÷ûã îë! Áàøãàëàðûíû òÿùãèð åòìÿ, îíëàðëà ìåùðèáàí ðÿôòàð åò. ìöñÿëìàíëàðäàí ùÿð áèðèíè ýþðñÿí, ñàëàì âåð, æàìààòû èñëàìà äÿâÿò åò. áèë êè, ñÿíèí ìþ’ìèí ãàðäàøûíûí èøèíè äöçÿëòìÿéèíèí ñàâàáû Éÿ’ãóá ïåéüÿìáÿðèí þâëàäëàðûíäàí îëàí áèð ãóë àçàä åòìÿéèí ñàâàáû ãÿäÿðäèð. Áèë êè, áöòöí è÷êè âÿ ìÿñòåäèæè ùàðàìäûð.[5]

ÉÅÒÈÌËßÐ Ö×ÖÍ ÀÜËÀÌÀÃ

Öùöä ìöùàðèáÿñèíäÿ èñëàì ÿñýÿðëÿðèíäÿí áèð ÷îõó, î æöìëÿäÿí ùÿçðÿòè Ùÿìçÿ øÿùèä îëäó. Ùÿòòà Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) þçöíöí äÿ øÿùèä îëìàñû áàðÿäÿ øàéèÿ éàéûëäû. Ìÿäèíÿ ãàäûíëàðû Öùöäÿ òÿðÿô ùÿðÿêÿò åòäèëÿð. Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) ãûçû õàíûì Ôàòèìÿ (ÿ) äÿ îíëàðûí è÷èíäÿ èäè. Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) ñàü-ñàëàìàò îëäóüóíó áèëäèêäÿ Ìÿäèíÿéÿ ãàéûòäûëàð. Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) äÿ áèð àçäàí Ìÿäèíÿéÿ ãàéûòäû. Àðâàäëàð àüëàð ùàëäà Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) ãàáàüûíà ÷ûõäûëàð. Áó âàõò Æÿùèøèí ãûçû Çåéíÿá î ùÿçðÿòèí éàíûíà ýÿëäè. Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) áóéóðäó: Ñÿáèðëè âÿ ìþùêÿì îë!

Çåéíÿá ñîðóøäó: Íèéÿ?

Ùÿçðÿò áóéóðäó: Ãàðäàøûí ßáäöëëàùûí øÿùèä îëäóüóíà ýþðÿ.

Çåéíÿá äåäè: Ùàìûìûç Àëëàùäàíûã âÿ Îíà òÿðÿô ãàéûäàæàüûã. Øÿùàäÿò îíóí ö÷öí ìöáàðÿê îëñóí! [6]

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) áèð íå÷ÿ àíäàí ñîíðà éåíÿ öçöíö Çåéíÿáÿ òóòóá äåäè: Ñÿáèðëè îë!

Çåéíÿá äåäè: Äàùà íèéÿ?

Ùÿçðÿò áóéóðäó: Ùÿéàò éîëäàøûí Ìÿñ’ÿá èáíè Þìÿðèí øÿùàäÿòèíÿ ýþðÿ.

Çåéíÿá áó ñþçö åøèòäèêäÿ ùþíêöð-ùþíêöð àüëàäû, éàíûãëû íàëÿ åòäè. Çåéíÿá îíäàí «ùÿéàò éîëäàøûí ö÷öí àüëàéûðñàíìû?»-äåéÿ ñîðóøàíëàðûí æàâàáûíäà äåäè: Ìÿíèì àüëàìàüûìûí ñÿáÿáè ùÿéàò éîëäàøûìûí øÿùàäÿòè ö÷öí äåéèëäèð, ÷öíêè î, Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) êÿíàðûíäà øÿùèä îëìóøäóð. Ìÿíèì àüëàìàüûìûí ñÿáÿáè îíóí éåòèì ãàëìûø óøàãëàðû ö÷öíäöð. Ìÿíäÿí àòàëàðûíû èñòÿñÿëÿð, îíëàðà íÿ æàâàá âåðÿæÿéÿì?[7]

ÄÎÑÒËÀÐËÀ ÌÖËÀÉÈÌ ÐßÔÒÀÐ

Áèð ýöí Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) îòóðìóøäó, áèðäÿí òÿáÿññöì åòäè. Áó èøèí ñÿáÿáèíè ñîðóøäóëàð, ùÿçðÿò áóéóðäó: Ìÿíèì öììÿòèìäÿí ýÿëÿð âÿ Àëëàùûí ùöçóðóíäà äàéàíàðëàð. Îíëàðäàí áèðè äåéÿð: Ïÿðâÿðäèýàðà! Ìÿíèì ùàããûìû îíäàí àë. Àëëàù òààëà áóéóðàð: Äèí ãàðäàøûíûí ùàããûíû âåð! Î áèðè øÿõñ äåéÿð: Ïÿðâÿðäèýàðà! Ìÿíèì éàõøû ÿìÿëëÿðèìäÿí ùå÷ áèð øåé ãàëìàìûøäûð, äöíéà ìàëûíäàí äà ùå÷ íÿéèì éîõäóð. Áó âàõò ùàãã ñàùèáè äåéÿð: Ïÿðâÿðäèýàðà! Èíäè êè áåëÿäèð, ìÿíèì ýöíàùëàðûìäàí áèð ùèññÿñèíè îíóí áîéíóíà ãîé.

Áó çàìàí Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) ýþçëÿðèíäÿí éàø àõìàüà áàøëàäû, áóéóðäó: Î ýöí åëÿ áèð ýöíäöð êè, ùàìû þç ýöíàùûíûí áàøãàñû òÿðÿôèíäÿí äàøûíäûüûíû àðçó åäÿð. Àëëàù òààëà þç ùàããûíû èñòÿéÿí øÿõñÿ äåéÿð: Öçöíö áåùèøòÿ äþíäÿðèá áàõ. Íÿ ýþðöðñÿí? Î øÿõñ áàøûíû ãàëäûðûá îíó òÿÿææöáÿ ýÿòèðÿí íå’ìÿòëÿðè ýþðÿð. Àëëàùà ÿðç åäÿð: Ïÿðâÿðäèýàðà, áóíëàð êèìèí ö÷öíäöð?

Àëëàù áóéóðàð: Î êÿñ ö÷öíäöð êè, þç äÿéÿðèíè Ìÿíÿ âåðñèí.

Î øÿõñ ñîðóøàð: Êèì þç äÿéÿðèíè þäÿéÿ áèëÿð?

Àëëàù áóéóðàð: Ñÿí!

Î ñîðóøàð: Ìÿí áóíó íåæÿ åäÿ áèëÿðÿì?

Àëëàù áóéóðàð:Þç ãàðäàøûíû áàüûøëàìàãëà.

Î øÿõñ äåéÿð: Ïÿðâÿðäèýàðà, îíäàí êå÷äèì.

Áóíäàí ñîíðà Àëëàù áóéóðàð: Þç ìþ’ìèí ãàðäàøûíûí ÿëèíè òóò âÿ áåùèøòÿ äàõèë îë!

Áó âàõò Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) áóéóðäó: Òÿãâàëû îëóí âÿ þçöíöçö èñëàù åäèí!

×ÀËÛØÃÀÍËÛà Âß ÉÀ ÅÙÒÈÉÀÆÑÛÇ ÎËÌÀÜÛÍ ÉÎËÓ

Áèð øÿõñ ìöÿééÿí áèð øåé èñòÿìÿê ö÷öí Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) éàíûíà ýÿëäè. Î, Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) áåëÿ áóéóðäóüóíó åøèòäè: Ùÿð êÿñ áèçäÿí áèð øåé èñòÿñÿ, îíà âåðÿðèê. Ùÿð êÿñ åùòèéàæñûçëûüû èðàäÿ åòñÿ, Àëëàù îíó åùòèéàæñûç åäÿð.

Î êèøè åùòèéàæëû îëäóüó øåéè èñòÿìÿäÿí ãàéûòäû. Èêèíæè äÿôÿ Ïåéüÿìáÿðèí éàíûíà ýåòäè âÿ ùÿìèí ñþçö åøèäèá áèð øåé èñòÿìÿìèø ãàéûòäû. Ö÷öíæö äÿôÿ äÿ áó èø òÿêðàð îëäó. Ö÷öíæö ýöí ýåäèá áèð áàëòà áîðæ àëäû âÿ äàüà ÷ûõäû, áèð ãÿäÿð îäóí éûüûá, îíó 1,5 êã àðïàéà ñàòäû âÿ þç àèëÿñèíèí ýöçÿðàíûíû òÿ’ìèí åòäè. Áó èøè äàâàì åòäèðäè, íÿùàéÿò áèð áàëòà, ñîíðà èñÿ æàâàí áèð äÿâÿ âÿ íþêÿð àëäû. Áåëÿëèêëÿ æàìààòäàí åùòèéàæñûç îëäó. Ñîíðà Ïåéüÿìáÿðèí éàíûíà ýÿëÿðÿê áó ÿùâàëàòû îíà ÷àòäûðäû. Ïåéüÿìáÿð áóéóðäó: Ìÿí äåìÿäèììè êè, ùÿð êÿñ áèçäÿí áèð øåé èñòÿñÿ, îíà âåðÿðèê. ßýÿð þçöíöí åùòèéàæñûç îëìàñûíû èðàäÿ åòñÿ, Àëëàù îíó åùòèéàæñûç åäÿð.[8]

ßËÈÍÈÍ (ß) ßÄÀËßÒÈ

Ùÿçðÿòè ßëèíèí (ÿ) õöñóñèééÿòëÿðèíäÿí áèðè áó èäè êè, áåéòöë-ìàëû æàìààòûí àðàñûíäà áÿðàáÿð øÿêèëäÿ áþëöð âÿ îíëàðûí àðàñûíäà ôÿðã ãîéìóðäó. Áóíà ýþðÿ äÿ àéðû-ñå÷êèëèê òÿðÿôäàðëàðûíäàí áÿ’çèëÿðè Ìöàâèéÿíèí éàíûíà ýåäèá îíà òàáå îëìóøäóëàð. ßëè (ÿ)-ûí äîñòëàðûíäàí áèð íå÷ÿñè î ùÿçðÿòèí ùöçóðóíà ýÿëèá äåäèëÿð: ßýÿð ñèéàñÿòáàçëûã âÿ àéðû-ñå÷êèëèê ñàëìàã èñòÿéÿíëÿðè ïóë èëÿ ðàçû ñàëñàí, äþâëÿòèí èäàðÿ îëóíìàñû ö÷öí ÷îõ éàõøû îëàð.

ßëè (ÿ) áó ñþçäÿí ÷îõ ÿñÿáèëÿøèá áóéóðäó: Éîõñà äåìÿê èñòÿéèðñèíèç êè, ìÿíèì ùþêóìÿòèìäÿ éàøàéàíëàðà çöëì åäèì âÿ îíëàðûí ùàããûíû áàøãàëàðûíà âåðÿðÿê îíëàðûí ùöãóãëàðûíû òàïäàëàìàãëà þçöì ö÷öí äîñò-òàíûø éûüûì?! Àíä îëñóí Àëëàùà! Íÿ ãÿäÿð êè, äöíéà âàðäûð âÿ íÿ ãÿäÿð êè, ýöíÿø ñà÷ûð, óëäóçëàð ïàðëàéûð, íÿèíêè áåéòöë-ìàëû, ùÿòòà þç ìàëûìû áåëÿ, áÿðàáÿð øÿêèëäÿ áþëöøäöðÿðäèì. (Ñîíðà áóéóðäó:) Åé æàìààò! ßýÿð áèð øÿõñ Àëëàùûí õîøóíà ýÿëìÿäèéè éåðäÿ áÿ’çèëÿðèíèí õîøóíà ýÿëÿí èøè ýþðñÿ, áèð íå÷ÿ ýöí ÿéðè àäàìëàðûí éàíûíäà òÿ’ðèôëÿíÿð âÿ îíëàðûí åùòèðàìûíû ãàçàíàð. Àììà ÿýÿð áèð ýöí îíà õîøàýÿëìÿç ùàäèñÿ áàø âåðÿðñÿ âÿ êþìÿéÿ åùòèéàæû îëàðñà, åëÿ ùÿìèí àäàìëàðûí þçö îíó ÿí ÷îõ òÿùãèð åäÿíëÿðäÿí îëàæàãëàð.[9]

ÉÀÁÈÑ ×ÞËÖÍÄß ÍßËßÐ ÊÅ×ÄÈ?!

ßáó Áÿñèð äåéèð: Èìàì Ñàäèãäÿí (ÿ) «Âÿë-àäèéàò» ñóðÿñè ùàããûíäà ñîðóøäóì. Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Áó ñóðÿ Éàáèñ (ãóðó) áèéàáàí ùàããûíäà íàçèë îëìóøäóð.

Ñîðóøäóì êè, Éàáèñ ñÿùðàñûíäà áàø âåðÿí ÿùâàëàò íåæÿ îëóá? Ùÿçðÿò áóéóðäó: Î ñÿùðàäà 12 ìèí íÿôÿð ñöâàðè ãîøóí âàð èäè, þç àðàëàðûíäà ìþùêÿì ÿùä åòäèëÿð êè, ñîí àíëàðà ãÿäÿð ÿëáèð îëñóíëàð âÿ ùÿçðÿòè Ìÿùÿììÿäè (ñ. ÿ. â. â.) âÿ ùÿçðÿòè ßëèíè (ÿ) þëäöðñöíëÿð. Æÿáðàéûë (ÿ) áó õÿáÿðè Ïåéüÿìáÿðÿ (ñ. ÿ. â. â.) ÷àòäûðäû. Î ùÿçðÿò ÿââÿëæÿ ßáó Áÿêðè, ñîíðà èñÿ Þìÿðè 4 ìèí íÿôÿðëèê ãîøóíëà äöøìÿíëÿ ìöáàðèçÿéÿ ýþíäÿðäè, àììà ùå÷ áèð íÿòèæÿ ùàñèë îëìàäû. Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) ö÷öíæö äÿôÿ ßëèíè (ÿ) ìöùàæèð âÿ ÿíñàðäàí òÿøêèë îëóíìóø 4 ìèí íÿôÿðëèê ãîøóíëà Éàáèñ ñÿùðàñûíà ýþíäÿðäè. Äöøìÿí ãîøóíó ßëèíèí (ÿ) ñÿðêÿðäÿëèéè èëÿ èñëàì ãîøóíóíóí ìåéäàíà ýþíäÿðèëìÿñèíäÿí õÿáÿðäàð îëäóãäà îíëàðäàí 200 íÿôÿð ìåéäàíà ýÿëäè. ßëè (ÿ) äÿ áèð ãðóï äþéöø÷ö èëÿ îíëàðà òÿðÿô éîëëàíäû. Èêè ãîøóí öçáÿöç äàéàíäû. Îíëàð èñëàì ãîøóíóíäàí ñîðóøäóëàð êè, ñèç êèìñèíèç, ùàðàäàí ýÿëìèñèíèç âÿ ìÿãñÿäèíèç íÿäèð?

ßëè (ÿ) îíëàðûí æàâàáûíäà áóéóðäó: Ìÿí ßëè èáíè ßáó Òàëèá, Àëëàùûí Ïåéüÿìáÿðè ùÿçðÿò Ìÿùÿììÿäèí (ñ. ÿ. â. â.) ÿìèñè îüëó âÿ îíóí ãàðäàøûéàì. Ìÿí îíóí òÿðÿôèíäÿí ýþíäÿðèëìèøÿì êè, ñèçè Àëëàùûí áèðëèéèíÿ øÿùàäÿò âåðìÿéÿ, Îíà áÿíäÿ÷èëèê åòìÿéÿ âÿ ùÿçðÿòè Ìÿùÿììÿäèí (ñ. ÿ. â. â.) ðèñàëÿòèíè ãÿáóë åòìÿéÿ äÿ’âÿò åäèì. ßýÿð èìàí ýÿòèðñÿíèç, çÿðÿð âÿ ìÿíôÿÿòäÿ ìöñÿëìàíëàðëà øÿðèêñèíèç.

Îíëàð äåäèëÿð: Ñÿíèí ñþçöíö åøèòäèê. Ìöùàðèáÿéÿ ùàçûð îë âÿ áèë êè, áèç ñÿíèí àäàìëàðûíû þëäöðÿæÿéèê, ìöùàðèáÿ ñàáàù òåçäÿí áàøëàíàæàã.

ßëè (ÿ) áóéóðäó: Âàé îëñóí ñèçÿ! Ìÿíè ãîøóíóíóçóí ÷îõëóüó èëÿ ãîðõóäóðñóíóç?! Áèëèí êè, Àëëàù, ìÿëÿêëÿð âÿ ìöñÿëìàíëàð áèçÿ êþìÿê åäÿæÿê.

»و لا حول و لا قوّة الاّ بالله العلى العظيم «

(Éÿ’íè áöòöí ãöäðÿò âÿ éàðäûìëàð éàëíûç áþéöê Àëëàù òÿðÿôèíäÿíäèð.)

Îíëàð þç ãîøóíóíà òÿðÿô ãàéûäàðàã ñÿíýÿð òóòäóëàð. ßëè (ÿ) äà ÿñùàáû èëÿ þç îðäóñóíà òÿðÿô ãàéûäûá ìöùàðèáÿéÿ ùàçûðëàøäûëàð. Ýåæÿ ßëè (ÿ) ÿìð åòäè êè, ìöñÿëìàíëàð àòëàðà âÿ äÿâÿëÿðÿ ëàçûì îëàí øåéëÿðè: íîõòà, éÿùÿð âÿ ñ.-íè äÿ ùàçûðëàñûíëàð, ñàáàùêû äþéöøÿ òàì ùàçûð îëñóíëàð. Ñöáù à÷ûëäûãäà ßëè (ÿ) þç ÿñùàáû èëÿ ñöáù íàìàçûíû ãûëäûëàð âÿ äÿðùàë äöøìÿí öçÿðèíÿ ùöæóì åòäèëÿð. Äöøìÿíëÿð þçëÿðèíè åëÿ èòèðäèëÿð êè, ìöùàðèáÿ ãûçûøàíà ãÿäÿð ìöñÿëìàíëàðûí ùàíñû òÿðÿôäÿí îíëàðà ùöæóì åòäèêëÿðèíè áèëìèðäèëÿð. Ùöæóìëàð åëÿ øèääÿòëè èäè êè, èñëàìûí äèýÿð ãîøóíëàðû ùöæóìà êå÷ìÿçäÿí þíæÿ îíëàð ùÿëàê îëäóëàð. Íÿòèæÿäÿ äöøìÿíëÿð þëäöðöëäö, àðâàä-óøàãëàðû ÿñèð îëäó âÿ ìàë-äþâëÿòëÿðè äÿ ìöñÿëìàíëàðûí ÿëèíÿ êå÷äè. Æÿáðàéûë (ÿ) ßëèíèí (ÿ) âÿ èñëàì îðäóñóíóí ãÿëÿáÿ õÿáÿðèíè Ïåéüÿìáÿðÿ (ñ. ÿ. â. â.) ÷àòäûðäû. Î ùÿçðÿò ìèíáÿðÿ ÷ûõäû. Àëëàùà ùÿìä-ñÿíà åòäèêäÿí ñîíðà ìöñÿëìàíëàðûí ãàçàíäûãëàðû ãÿëÿáÿíè æàìààòà õÿáÿð âåðèá áóéóðäó êè, ìöñÿëìàíëàðäàí àíæàã èêè íÿôÿð øÿùèä îëìóøäóð.

Ñîíðà Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) æàìààòëà áèðëèêäÿ øÿùÿðäÿí ÷ûõàðàã ßëèíè (ÿ) ãàðøûëàìàüà ýåòäè. Ìÿäèíÿéÿ áèð ôÿðñÿõ ãàëìûø ßëè (ÿ)-ûí ãîøóíó èëÿ ãàðøûëàøûá îíëàðà õîøýÿëäèí äåäèëÿð. Ùÿçðÿòè ßëè (ÿ) Ïåéüÿìáÿðè (ñ. ÿ. â. â.) ýþðäöêäÿ àòäàí äöøäö. Ïåéüÿìáÿð äÿ þç àòûíäàí åíèá ßëè (ÿ)-ûí àëíûíäàí þïäö. Ìöñÿëìàíëàð äà Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) êèìè ßëè (ÿ)-à þç äÿðèí òÿøÿêêöðëÿðèíè áèëäèðäèëÿð, ãÿíèìÿò ìàëëàðûíû âÿ ÿñèðëÿðè ýþçäÿí êå÷èðäèëÿð. Áó çàìàí Æÿáðàéûë (ÿ) íàçèë îëäó âÿ áó óüóðëó ãÿëÿáÿ èëÿ ÿëàãÿäàð îëàðàã «Àäèéàò» ñóðÿñèíè íàçèë åòäè:

والعاديات ضبحا فالموريات قدحا فالمغيرات صبحا فاثرن به نقعا فوسطن به جمعا.....

Éÿ’íè: «Àíä îëñóí íÿôÿñ âóðàí âÿ ãà÷àí àòëàðà (êè, æèùàä ìåéäàíûíà òÿðÿô) ãà÷ûðäûëàð. Âÿ àíä îëñóí î àòëàðà (êè, îíëàðûí íàëëàðû ñÿùðàíûí äàøëàðûíà äÿéìÿêëÿ) ãûüûëæûìëàð ÿìÿëÿ ýÿëèð âÿ òîç-òîðïàüû ýþéÿ ñîâóðàðàã áèðäÿí äöøìÿíèí àðàñûíäà òàïûëûðäûëàð.»

Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) ýþçöíäÿí ñåâèíæ éàøëàðû àõûðäû. Î ßëè (ÿ) ùàãäà îëàí ìÿøùóð ñþçöíö ìÿùç áóðàäà áóéóðäó: «ßýÿð ìÿíèì öììÿòèìäÿí áÿ’çèëÿðèíèí ùÿçðÿòè Èñà ùàãäà äåéèëÿíëÿðèí ñÿíèí ùàããûíäà äåéÿæÿêëÿðèíäÿí ãîðõìàñàéäûì ñÿíèí øÿ’íèíäÿ åëÿ áèð ñþç äåéÿðäèì êè, ùÿð éåðäÿí êå÷ÿíäÿ ãÿäÿìëÿðèíèí òîðïàüûíû òÿáÿððöê êèìè ýþòöðÿðäèëÿð.»[10]

ÃÀÍÓÍÓ ÏÎÇÀÍ ÆÀÂÀÍ

Áèð ýöí ßëè (ÿ) ãûçìàð ùàâàäà ÷þëÿ ÷ûõìûøäû. Ãåéñèí îüëó Ñÿ’ä î ùÿçðÿòè ýþðäö âÿ ñîðóøäó: Éà ßìèðÿë-ìþ’ìèíèí (ÿ), áó èñòèäÿ íèéÿ ÷þëÿ ÷ûõìûñàí?

Áóéóðäó: Áóíà ýþðÿ ÷ûõìûøàì êè, áèð ìÿçëóìà êþìÿê åòìèø âÿ éàõóä öðÿéè éàíìûø áèð øÿõñÿ ïÿíàù âåðìèø îëóì.

Áó çàìàí ãîðõóäàí òèòðÿéèá èçòèðàá ùèññè êå÷èðÿí áèð ãàäûí ýÿëèá èìàìûí ìöãàáèëèíäÿ äàéàíäû âÿ äåäè: Éà ßìèðÿë-ìþ’ìèíèí, ÿðèì ìÿíÿ çöëì åäèð, èíäè äÿ àíä è÷èá êè, ìÿíè äþéñöí.

Î ùÿçðÿò áó ñþçö åøèäÿíäÿí ñîíðà áàøûíû ãàëäûðäû âÿ áóéóðäó: Éîõ, àíä îëñóí Àëëàùà! Éóáàíìàäàí ìÿçëóìóí ùàããû àëûíìàëûäûð!

Ñîíðà ñîðóøäó: Åâèí ùàðàäàäûð?

Ãàäûí åâèíè ýþñòÿðäè. Ùÿçðÿò îíóíëà áèðëèêäÿ éîëà äöøöá îíóí åâèíÿ ÷àòäûëàð. ßëè (ÿ) åâèí ãàïûñûíäà äàéàíàðàã óæà ñÿñëÿ ñàëàì âåðäè. Ðÿíýëè êþéíÿêäÿ áèð æàâàí åâäÿí ÷ûõäû. Ùÿçðÿò îíà áóéóðäó: Àëëàùäàí ãîðõ! Ñÿí þç ùÿéàò éîëäàøûíû ãîðõóòìóñàí âÿ îíó åâèíäÿí ãîâìóñàí.

Î æàâàí ÿñÿáèëÿøäè âÿ ÿäÿáñèçëèêëÿ æàâàá âåðäè: Áóíóí ñÿíÿ äÿõëè éîõäóð! Àíä îëñóí Àëëàùà, ñèçèí áó ñþçöíöçÿ ýþðÿ àðâàäûìû îääà éàíäûðàæàüàì!

ßëè (ÿ) áó ãàíóí òàíûìàéàí âÿ ÿäÿáñèç æàâàíûí ñþçöíäÿí ÷îõ ÿñÿáèëÿøäè. Ãûëûíæûíû ñèéèðèá áóéóðäó: Ìÿí ñÿíÿ ÿìð áå ìÿ’ðóô âÿ íÿùé ÿç ìöíêÿð åäèðÿì, Àëëàùûí ÿìðèíè ñÿíÿ ÷àòäûðûðàì. Ñÿí èñÿ ìÿíÿ ïèñ öç ýþñòÿðèá Àëëàùûí ÿìðèíäÿí ÷ûõûðñàí?! Òþâáÿ åò, éîõñà ñÿíè þëäöðÿðÿì!

Áó âàõò ßëè (ÿ)–ëà æàâàíûí àðàñûíäà áÿ’çè ñþùáÿòëÿð îëäó. Îðàäàí êå÷ÿí æàìààò èìàìûí ùöçóðóíà ýÿëèá îíà «ßìèðÿë-ìþ’ìèíèí» êèìè ñàëàì âåðäèëÿð âÿ îíäàí èñòÿäèëÿð êè, æàâàíû ÿôâ åòñèí. Ùÿìèí âàõòà ãÿäÿð î ùÿçðÿòèí êèì îëäóüóíó áèëìÿéÿí æàâàí æàìààòûí îíà ãàðøû ùþðìÿò âÿ åùòèðàìûíäàí áàøà äöøäö êè, ìöñÿëìàíëàðûí ðÿùáÿðèíèí ìöãàáèëèíäÿ ÿäÿáñèçëèê åäèá. Þçöíÿ ýÿëäè âÿ õÿæàëÿòëè ùàëäà áàøûíû ßëè (ÿ)-ûí ãîëóíóí öñòöíÿ ãîéäó âÿ äåäè: Éà ßìèðÿë-ìþ’ìèíèí, ìÿíèì õÿòàìäàí êå÷. Ñÿíèí ÿìðèíÿ èòàÿò åäèá, áóíäàí ñîíðà þç ùÿéàò éîëäàøûìëà ìåùðèáàí äàâðàíàðàì.

Ùÿçðÿò ãûëûíæû éåðÿ ñàíæàðàã î æàâàíûí ýöíàùûíäàí  êå÷äè. ßìð åòäè êè, æàâàí þç åâèíÿ äàõèë îëñóí, ãàäûíà äà íÿñèùÿò åäèá äåäè êè, þç ùÿéàò éîëäàøûíëà åëÿ ðÿôòàð åò êè, èø áåëÿ âÿçèééÿòÿ ýÿëèá ÷àòìàñûí.[11]

ßËÈ (ß) Âß ÁÅÉÒÓË-ÌÀË

Çàçàí áåëÿ íÿãë åäèð: Ìÿí Ãÿíáÿð èëÿ áèðëèêäÿ ßëè (ÿ)-ûí ùöçóðóíà ýåòäèì, Ãÿíáÿð äåäè: Éà ßìèðÿë-ìþ’ìèíèí, ñÿíèí ö÷öí áèð øåé éûüìûøàì!

Î ùÿçðÿò áóéóðäó: Î íÿäèð?

Äåäè: Áèð íå÷ÿ ãûçûë âÿ ýöìöø ãàá. Áèç ýþðäöê êè, ñÿí áöòöí ãÿíèìÿòëÿðè æàìààòûí àðàñûíäà áþëäöí, àììà þçöí ö÷öí ùå÷ áèð øåé ýþòöðìÿäèí! Ìÿí áó ãàáëàðû ñèçèí ö÷öí ýþòöðìöøÿì.

Ùÿçðÿò ßëè (ÿ) ãûëûíæûíû ñèéèðèá Ãÿíáÿðÿ áóéóðäó: Âàé îëñóí ñÿíÿ! Èñòÿéèðñÿí ìÿíèì åâèìÿ îä ýÿòèðèá åâèìè éàíäûðàñàí?!

Ñîíðà î ãàáëàðû òèêÿ-òèêÿ åòäè âÿ ãÿáèëÿ íöìàéÿíäÿëÿðèíè ÷àüûðûá îíëàðà âåðäè êè, æàìààòûí àðàñûíäà ÿäàëÿòÿ ðÿôòàð îëóíñóí![12]

ßËÈ (ß) Âß ÉÅÒÈÌËßÐ

Áèð ýöí ßëè (ÿ) ýþðäö êè, áèð ãàäûí ñó ñÿùÿíýèíè ÷èéíèíÿ àëûá ýåäèð. Ñÿùÿíýè îíäàí àëäû âÿ ãàäûíûí àïàðìàã èñòÿäèéè éåðÿ ÷àòäûðäû. Éîë àðàñû ãàäûíûí âÿçèééÿòèíè äÿ ñîðóøäó. Ãàäûí äåäè: ßëè èáíè ßáó Òàëèá ùÿéàò éîëäàøûìû áèð èø äàëûíæà ýþíäÿðäè, àììà îíó þëäöðäöëÿð. Èíäè äÿ áèð íå÷ÿ éåòèì óøàã ìÿíèì öñòöìäÿ ãàëûáäûð. Îíëàðû äîëàíäûðìàüà èìêàíûì éîõäóð. Åùòèéàæ ìÿíè æàìààò ö÷öí èø ýþðìÿéÿ âàäàð åäèá.

ßëè (ÿ) ãàéûòäû âÿ î ýåæÿíè íàðàùàò÷ûëûãëà êå÷èðäè. Ñöáù áèð çÿíáèë éåìÿê ýþòöðöá î ãàäûíûí åâèíÿ éîëà äöøäö. Éîëäà áÿ’çèëÿðè î ùÿçðÿòÿ äåéèðäèëÿð êè, çÿíáèëè âåð, áèç àïàðàã. ßëè (ÿ) áóéóðäó: Ãèéàìÿò ýöíö ìÿíèì ýöíàùëàðûìûí ìÿñ’óëèééÿòèíè êèì äàøûéàæàã?

Î ãàäûíûí åâèíÿ ÷àòûá ãàïûíû äþéäö. Ãàäûí ñîðóøäó: Êèìäèð?

Ùÿçðÿò æàâàá âåðäè: Î øÿõñäèð êè, ñÿíÿ êþìÿê åëÿäè âÿ ñó ñÿùÿíýèíè ñÿíèí åâèíÿ ÷àòäûðäû. Ìÿí ñÿíèí óøàãëàðûí ö÷öí éåìÿê ýÿòèðìèøÿì. Ãàïûíû à÷!

Ãàäûí ãàïûíû à÷äû âÿ äåäè: Àëëàù ñÿíäÿí ðàçû îëñóí âÿ ìÿíèìëÿ ßëè àðàñûíäà Þçö ãÿçàâÿò åòñèí.

Î ùÿçðÿò åâÿ äàõèë îëäó âÿ ãàäûíà áóéóðäó: ×þðÿê áèøèðèðñÿí, éîõñà óøàãëàðà áàõûðñàí?

Ãàäûí äåäè: Ìÿí ÷þðÿê áèøèðìÿéè éàõøû áàæàðûðàì, ñèç óøàãëàðà áàõûí.

Ãàäûí õÿìèð éîüóðäó. ßëè (ÿ) þçö èëÿ ýÿòèðäèéè ÿòè êàáàá åäèð, àòàëûã íÿâàçèøè èëÿ òèêÿíè óøàãëàðûí àüçûíà ãîéóð âÿ áóéóðäó: Þâëàäëàðûì! ßëèíè ùàëàë åäèí, ÿýÿð ñèçèí èøèíèçäÿ ñÿùëÿíêàðëûã åäèáñÿ.

Õÿìèð ùàçûð îëäóãäà ßëè (ÿ) òÿíäèðè éàíäûðäû. Ñîíðà öçöíö òÿíäèðèí îäóíà éàõûíëàøäûðûá äåéèðäè: «Åé ßëè! Îäóí èñòèñèíè äàä! Áó î øÿõñèí æÿçàñûäûð êè, êèìñÿñèç ãàäûíëàð âÿ éåòèìëÿðäÿí õÿáÿðñèçäèð.»

Áó ùàëäà ßëèíè (ÿ) òàíûéàí áèð ãàäûí åâÿ äàõèë îëäó. ßëè èáíè ßáó Òàëèáè ýþðöá òÿëÿì-òÿëÿñèê î ãàäûíà õÿáÿð âåðäè. Ãàäûí ùÿçðÿòèí éàíûíà ýåòäè âÿ äåäè: Éà ßìèðÿë-ìþ’ìèíèí! Ñèçäÿí õÿæàëÿò ÷ÿêèðÿì, ìÿíè áàüûøëàéûí.

Ùÿçðÿò áóéóðäó: Õåéèð, ìÿí ñèçäÿí õÿæàëÿòëèéÿì, ÷öíêè ñÿíèí âÿ óøàãëàðûíûí èøèíäÿ ñÿùëÿíêàðëûã åòìèøÿì.[13]

ÞÌßÐ ßËÈÄßÍ (ß) ÄÅÉÈÐÑß...

ßáó Âàñèë áåëÿ íÿãë åäèð: Áèð ýöí Þìÿð èáíè Õÿòòàáûí éàíûíäà èäèì. Î, ãîðõà-ãîðõà äþíöá àðõàéà áàõäû. Äåäèì: Íèéÿ ãîðõóðñàí?

Äåäè: Âàé îëñóí ñÿíÿ! Ìÿýÿð éûðòûæû øèðè áàüûøëàéàíû, ïÿùëÿâàíëàðû ìÿüëóá åäÿíè, òöüéàí÷ûëàðû ÿçÿíè âÿ çöëìö ìÿùâ åäèá àðàäàí àïàðàíû ýþðìöðñÿíìè? Éàõûíà ýÿë, ßëèíèí øöæàÿò âÿ ãÿùðÿìàíëûüûíäàí ñÿíÿ äàíûøûì.

Éàõûíà ýåòäèì, î äåäè: Öùöä ìöùàðèáÿñèíäÿ Ïåéüÿìáÿðëÿ ÿùä áàüëàäûã êè, ùå÷ áèðèìèç ãà÷ìàéàã. Ùÿð êÿñ ãà÷ñà, î, éîëóíó àçìûøäûð, ùÿð êèì þëäöðöëñÿ øÿùèäëÿðäÿíäèð âÿ Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) äÿ îíóí àüàñû âÿ áþéöéöäöð. Ìöùàðèáÿ îäó øþ’ëÿëÿíäè, ãîøóíëàð áèð-áèðëÿðèíÿ ùöæóì åòäèëÿð. Áèðäÿí ùÿð áèðèíèí éöç ÿñýÿðè îëàí éöç øöæàÿòëè ñÿðêÿðäÿ äÿñòÿ-äÿñòÿ áèçÿ ùöæóì åòäèëÿð, áåëÿ êè, äþéöø àïàðìàüà ãöäðÿòèìèç ãàëìàäû. Áèç òàì èçòèðàáëà äþéöø ìåéäàíûíäàí ãà÷äûã. Ìöùàðèáÿ ìåéäàíûíäà òÿêæÿ ßëè ãàëäû. Áèðäÿí ßëèíè (ÿ) ýþðäöê: Î, ïÿíæÿ âóðàí áèð øèð êèìè ãàáàüûìûçû êÿñäè. Áèð ãÿäÿð ãóì ýþòöðöá öçöìöçÿ ñÿïäè. Ýþçëÿðèìèç ãóìëà äîëäó. Î ãÿçÿáëÿ ãûøãûðäû: Öçöíöç ãàðà îëñóí! Ùàðà ãà÷ûðñûíûç? Æÿùÿííÿìÿ òÿðÿôìè ãà÷ûðñûíûç?

Áèç ìåéäàíà ãàéûòìàäûã. Éåíÿ äÿ áèçÿ ùöæóì åòäè. Àììà áó äÿôÿ ÿëèíäÿ ãàí äàìàí ãûëûíæ âàð èäè. Áåëÿ ôÿðéàä åòäè: Ñèç ÿùä áàüëàäûíûç, àììà ÿùäèíèçÿ âÿôà åòìÿäèíèç. Àíä îëñóí Àëëàùà! Ñèç þëöìÿ êàôèðëÿðäÿí äàùà ÷îõ ëàéèãñèíèç.

Îíóí ýþçëÿðèíÿ áàõäûì. Çåéòóí áóäàüûíäàí éàíäûðûëàí èêè ìÿø’ÿëÿ îõøàéûðäû, ñàíêè ýþçëÿðèíäÿí ãûüûëæûì òþêöëöðäö. Éÿãèí åòäèì êè, ÿýÿð áèçèì òÿðÿôèìèçÿ ýÿëñÿ, ùàìûìûçû þëäöðÿæÿê. Ìÿí þçöìö ùàìûäàí òåç îíà ÷àòäûðûá äåäèì: Åé ßáÿë Ùÿñÿí! Àëëàùà áàõ! Àëëàùà áàõ! ßðÿáëÿð áÿ’çÿí ìöùàðèáÿäÿí ãà÷ûð, áÿ’çÿí äÿ ùöæóì åäèðëÿð. Éåíèäÿí ùöæóì åòìÿéèìèç ãà÷ìàüûìûçûí ÿâÿçèíè ÷ûõàð. Î ùÿçðÿòèí ãÿçÿáè ñþíäö, þçöíö ÿëÿ àëäû âÿ öçöíö ìÿíäÿí äþíäÿðäè. Î âàõòäàí áÿðè ßëè (ÿ)-ûí ùåéáÿòèíäÿí öðÿéèìÿ îòóðàí ãîðõó ùå÷ âàõò éàäûìäàí ÷ûõìàç.[14]

ÙßÇÐßÒÈ ÔÀÒÈÌßÍÈÍ (ß. Ñ) ÅË×ÈËÈÊ ÌßÐÀÑÈÌÈ

ßëè (ÿ) áóéóðóð: Ñÿùàáÿëÿðäÿí áÿ’çèëÿðè ìÿíèì éàíûìà ýÿëèá äåäèëÿð: Éàõøû îëàð êè, Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) éàíûíà ýåäÿñÿí âÿ Ôàòèìÿ (ÿ) èëÿ åâëÿíìÿê ùàããûíäà îíóíëà äàíûøàñàí.

Ìÿí Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) éàíûíà ýåòäèì. Î ùÿçðÿò ìÿíè ýþðäöêäÿ òÿáÿññöì åòäè âÿ áóéóðäó: Éà ßáÿë Ùÿñÿí! Íÿ ö÷öí ýÿëìèñÿí? Íÿ èñòÿéèðñÿí?

Ìÿí Ïåéüÿìáÿðÿ (ñ. ÿ. â. â.) èñëàìû ãÿáóë åòìÿêäÿ ãàáàãæûë îëäóüóìó âÿ æèùàä åòäèéèìè äàíûøäûì. Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) áóéóðäó: Éà ßëè! Äöç äåäèí, ñÿí äåäèéèíäÿí äÿ éàõøûñàí!

Äåäèì: Éà Ðÿñóëÿëëàù! Ìÿí ãûçûíà åë÷èëèê ö÷öí ýÿëìèøÿì. Ôàòèìÿíèí (ÿ) ìÿíèì ùÿéàò éîëäàøûì îëìàñûíà ðàçûëûã âåðèðñÿíìè?

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) áóéóðäó: Éà ßëè! Ñÿíäÿí ãàáàã äà áÿ’çèëÿðè Ôàòèìÿéÿ åë÷è ýÿëäèëÿð. Áó ìÿñÿëÿíè Ôàòèìÿéÿ äåäèì, îíóí öçöíäÿ ðàçûëûã ùèññè ýþðìÿäèì. Ìÿí ãàéûäûíæà ñÿí áèð àç ýþçëÿ.

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) Ôàòèìÿíèí (ÿ) éàíûíà ýåòäè. Ôàòèìÿ àéàüà ãàëõäû, àòàñûíûí ÿáàñûíû ÷èéíèíäÿí ýþòöðöá àéàããàáûëàðûíû ÷ûõàðòäû. Ñó ýÿòèðèá îíóí àéàüëàðûíû éóäó. Áó âàõò Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) îíà áóéóðäó: Ôàòèìÿæàí! Ñÿíèí ßëè èáíè ßáó Òàëèáèí áèçèìëÿ ãîùóìëóüóíäàí, ôÿçèëÿò âÿ ìöñÿëìàí÷ûëûüûíäàí éàõøû õÿáÿðèí âàðäûð. Ìÿí äÿ Àëëàùäàí èñòÿìèøäèì êè, ñÿíè ÿí ñåâèìëè áÿíäÿñèíÿ ÿðÿ âåðÿ. Èíäè î, ñÿíÿ åë÷è ýÿëìèøäèð. Ðàçûñàíìû?

Ôàòèìÿ (ÿ) ñöêóò åòäè âÿ öçöíö éàíà ÷åâèðäè. Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) îíóí ðàçû îëäóüóíó öçöíäÿí ñåçäè, éåðèíäÿí ãàëõäû âÿ äåäè: Àëëàùó ÿêáÿð! Çÿùðàíûí ñöêóò åòìÿñè îíóí ðàçûëûã ÿëàìÿòèäèð. Æÿáðàèë (ÿ) Ïåéüÿìáÿðÿ íàçèë îëóá äåäè: Éà Ìÿùÿììÿä, Ôàòèìÿíè ßëèéÿ ÿðÿ âåð! Àëëàù Ôàòèìÿíè ßëè ö÷öí, ßëèíè äÿ Ôàòèìÿ ö÷öí áÿéÿíèáäèð. Áåëÿëèêëÿ Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) Ôàòèìÿíè (ÿ) ßëèéÿ (ÿ) ÿðÿ âåðäè.

ßëè (ÿ) áóéóðóð: Îíäàí ñîíðà Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) ìÿíèì éàíûìà ýÿëäè, ÿëèìè ñûõûá äåäè: Äóð àéàüà, Àëëàùûí àäû èëÿ äå:

على بركة الله و ما شاء الله لا حول الا بالله توكلت على اللهِ

Ñîíðà ìÿíè Ôàòèìÿíèí êÿíàðûíäà îòóðäóá äåäè: Ïÿðâÿðäèýàðà! Áó èêè íÿôÿð Ñÿíèí éàíûíäà ÿí ñåâèìëè àäàìëàðäûð, îíëàðû ñåâ. Îíëàðûí þâëàäëàðûíà õåéèð-áÿðÿêÿò âåð, Þç òÿðÿôèíäÿí îíëàð ö÷öí êåøèê÷è ãÿðàð âåð.[15]

ÙßÇÐßÒÈ ÇßÙÐÀÍÛÍ (ß) ÆÅÙÈÇÈ

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) ùÿçðÿòè Çÿùðàíû (ÿ) ßëèéÿ (ÿ) ÿðÿ âåðìÿê èñòÿéÿðêÿí áóéóðäó: Åé ßëè! Ãàëõ àéàüà âÿ çèðåùëè ïàëòàðûíû ñàò!

ßëè (ÿ) äà îíó ñàòûá ïóëóíó æåùèçëèê àëìàã ö÷öí Ïåéüÿìáÿðÿ âåðäè. Ñîíðà ïåéüÿìáÿð ñÿùàáÿëÿðÿ ýþñòÿðèø âåðäè êè, Ôàòèìÿ (ÿ) ö÷öí åâ ëÿâàçèìàòû àëñûíëàð. Àëûíàí øåéëÿðäÿí áÿ’çèëÿðè àøàüûäàêûëàðäûð:

Áèð êþéíÿê (7 äèðùÿì);

Íèãàá (4 äèðùÿì);

Ãàðà õåéáÿð äÿñìàëû;

Õóðìà ëèôèíäÿí âÿ éàðïàüûíäàí òîõóíìóø ÷àðïàéû;

Èêè ÿäÿä äþøÿê (áèðèíèí è÷è ãîéóí éóíó èëÿ, äèýÿðè èñÿ õóðìà ëèôè èëÿ äîëäóðóëìóøäó);

Ãàèô äÿðèñèíäÿí îëàí äþðä ÿäÿä áàëûø (è÷è ÿçõÿð îòó èëÿ äîëäóðóëìóøäó);

Éóíäàí îëàí áèð ïÿðäÿ;

Áèð ÿäÿä ùèæðè ùÿñèð;

Áèð ÿäÿä ÿë äÿéèðìàíû;

Áèð ìèñ òåøò;

Áèð äÿðèäÿí îëàí ñó ãàáû;

Òàõòà êàñà;

Áèð ñó ãàáû;

Áèð éàøûë êóçÿ;

Áèð àôòàôà;

Èêè ÷èíè êóçÿ;

Áèð äÿðè ñöôðÿ;

Êóôÿäÿ òîõóíìóø áèð ÷àäðà;

Áèð ñó òóëóüó;

Áèð ãÿäÿð ÿòèð;

Ñÿùàáÿëÿð áóíëàðû àëäûãäàí ñîíðà Ïåéüÿìáÿð åâèíÿ àïàðäûëàð. Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) îíëàðû îéàíà áó éàíà ÷åâèðèá áàõäû âÿ «ìöáàðÿê îëñóí» äåäè.

ÙßÇÐßÒÈ ÇßÙÐÀ (ß. Ñ)-ÛÍ ÒßÑÁÈÙÀÒÛ

ßëè (ÿ) þç ñÿùàáÿëÿðèíäÿí áèðèíÿ áóéóðäó: Þçöìëÿ Ôàòèìÿíèí âÿçèééÿòèíäÿí áèð øåé áèëìÿê èñòÿéèðñÿíìè?! Ôàòèìÿ ìÿíèì åâèìäÿ î ãÿäÿð ñó ýÿòèðäè êè, ñó òóëóüó îíóí ñèíÿñèíÿ èç ñàëìûøäû. Î ãÿäÿð ÿë äÿéèðìàíûíû èøëÿòìèøäè êè, ÿëëÿðè ãàáàðìûøäû. Åâ òÿìèçëÿéèá ñÿëèãÿéÿ ñàëìàãäà î ãÿäÿð çÿùìÿò ÷ÿêìèøäè êè, ïàëòàðëàðû êþùíÿëìèø âÿ ÿçèééÿòÿ äö÷àð îëìóøäó. Áóíà ýþðÿ äÿ Ôàòèìÿéÿ (ÿ) ìÿñëÿùÿò ýþðäöì êè, Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) éàíûíà ýåäèá âÿçèééÿòè îíà äàíûøñûí. Áÿëêÿ áèçÿ êþìÿê åòñèí âÿ áèð êÿíèç âåðñèí êè, áó ãÿäÿð ÿçèééÿòäÿí õèëàñ îëà!

Ôàòèìÿ (ÿ) ìÿíèì ñþçöìö ãÿáóë åòäè âÿ Ïåéüÿìáÿðèí éàíûíà ýåòäè. Àììà Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) áàøà äöøäö êè, Ôàòèìÿ (ÿ) íÿ èñÿ áèð øåé èñòÿéèðìèø, îäóð êè, áèð ñþç äåìÿäÿí åâèíÿ ãàéûòäû. Ñàáàùûñû ýöíö Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) áèçèì åâÿ ýÿëäè âÿ äåäè: Ôàòèìÿ æàí! Äöíÿí íÿ ö÷öí ìÿíèì éàíûìà ýÿëìèøäèí?

Ôàòèìÿ (ÿ) óòàíûá èñòÿäèéè øåéè äåéÿ áèëìÿäè. Ìÿí äåäèì: Éà Ðÿñóëÿëëàù! Ôàòèìÿ î ãÿäÿð ñó äàøûéûá êè, ñÿùÿíý ÷èéíèíè ãàáàðäûá. Î ãÿäÿð ÿë äàøûíû ôûðëàäûá êè, ÿëëÿðè ãàáàðûá. Áóíà ýþðÿ äÿ äåäèì êè, ñèçèí éàíûíûçà ýÿëñèí, áÿëêÿ îíà áèð êÿíèç âåðÿñèíèç, îíóí çÿùìÿòè àçàëñûí.

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) áóéóðäó: Èñòÿéèðñÿíìè ñèçÿ áèð øåé þéðÿäèì, êÿíèçäÿí äÿ éàõøûäûð. Éàòìàã èñòÿéÿíäÿ îòóç ö÷ äÿôÿ «ñóáùàíÿëëàù», îòóç ö÷ äÿôÿ «ÿëùÿìäó ëèëëàù» âÿ îòóç äþðä äÿôÿ «ÿëëàùó ÿêáÿð» äåéèí.[16]

Áó éöç çèêð èíñàíûí ÿìÿëëÿðèíäÿí îëàí ìèí ñàâàáà áÿðàáÿðäèð. Ôàòèìÿ æàí! ßýÿð áó çèêðëÿðè ùÿð ýöí ñöáù äåñÿí Àëëàù ñÿíèí äöíéà âÿ àõèðÿò èñòÿéèíè ÿòà åäÿð.

Ôàòèìÿ (ÿ) îíóí æàâàáûíäà ö÷ äÿôÿ äåäè: Àëëàùäàí âÿ Îíóí Ïåéüÿìáÿðèíäÿí ðàçûéàì.[17]

Áàøãà áèð ùÿäèñäÿ ãåéä îëóíóð êè, Ôàòèìÿ (ÿ) þç âÿçèééÿòèíè äàíûøûá êÿíèç èñòÿäèêäÿ Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) ýþçëÿðè éàøàðäû âÿ áóéóðäó: Ôàòèìÿ (ÿ) æàí, àíä îëñóí Àëëàùà! Áó äÿãèãÿ ìÿñæèääÿ äþðä éöç íÿôÿð ôÿãèð àäàì âàðäûð. îíëàðûí íÿ éåìÿêëÿðè âàðäûð, íÿ äÿ ïàëòàðëàðû! ßýÿð êÿíèçèí îëñà, åâäÿ ãàçàíäûüûí ñàâàáëàð ñÿíäÿí àëûíà áèëÿð! Ãîðõóðàì ßëè èáíè ßáó Òàëèá ãèéàìÿò ýöíö ñÿíäÿí þç ùàããûíû òÿëÿá åäÿ!

Ñîíðà ùÿìèí çèêðëÿðè îíà þéðÿòäè.

ßëè (ÿ) äåéèð: Ôàòèìÿéÿ (ÿ) äåäèì: Äöíéà åùòèéàæëàðûíû èñòÿìÿê ö÷öí Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) éàíûíà ýåòäèí, àììà Àëëàù áèçÿ àõèðÿò ñàâàáûíû âåðäè.[18]

ÙßÇÐßÒÈ ÔÀÒÈÌß (ß) Âß Òß’ËÈÌ ÅÒÌßÉÈÍ ÄßÉßÐÈ

Áèð ãàäûí ùÿçðÿòè Çÿùðàíûí (ÿ) éàíûíà ýÿëèá äåäè: Ãîæà àíàìûí íàìàç ìÿñÿëÿñèíäÿ áèð ÷ÿòèíëèéè âàðäûð. Ìÿíè ñèçèí éàíûíûçà ýþíäÿðäè êè, îíó ñîðóøàì.

Ùÿçðÿòè Ôàòèìÿ (ÿ) î ìÿñÿëÿíèí æàâàáûíû âåðäè. Ãàäûí áèð ìÿñÿëÿ äÿ ñîðóøäó âÿ æàâàáûíû àëäû, áó ãàéäà èëÿ îí äÿíÿ ìÿñÿëÿ ñîðóøäó. Ôàòèìÿ äÿ ñóàëëàðà æàâàá âåðäè. Î ãàäûí ÷îõ ñóàë ñîðóøäóüóíà ýþðÿ õÿæàëÿò ÷ÿêäè âÿ äåäè: Åé Àëëàùûí Ïåéüÿìáÿðèíèí ãûçû, äàùà ñèçè íàðàùàò åòìèðÿì.

Î ùÿçðÿò áóéóðäó: Íàðàùàò îëìà! Éåíÿ ñîðóø! Ìÿìíóíèééÿòëÿ æàâàá âåðÿðÿì. ßýÿð áèð øÿõñ àüûð áèð éöêö äàìà ãàëäûðìàã ö÷öí èøÿ òóòóëñà âÿ îíóí ÿâÿçèíäÿ éöç ìèí äèíàð ìóçä àëñà, îíó äàìà äàøûìàãäàí éîðóëàðìû?

Î, ãàäûí äåäè: Éîõ! Éîðóëìàç, ÷öíêè, î èøèí ÿâÿçèíäÿ ÷îõëó ïóë àëûð.

Î ùÿçðÿò áóéóðäó: ßýÿð éåðëÿ ýþéöí àðàñû ìèðâàðèä èëÿ äîëó îëñà Àëëàù òààëà ùÿð ìÿñÿëÿíèí æàâàáûíû âåðìÿéÿ îíäàí äà ÷îõ ñàâàá âåðèð! Áó ùàëäà ìÿí ìÿñÿëÿíèí æàâàáûíû âåðìÿêäÿ íåæÿ éîðóëà áèëÿðÿì? Ùàëáóêè àòàìäàí åøèòäèì êè, áóéóðóð: Øèÿ àëèìëÿðè ãèéàìÿò ýöíö ìÿùøÿðÿ ýÿëÿðëÿð. Àëëàù òààëà îíëàðûí åëì âÿ ÷àëûøìàëàðûíûí, åëÿæÿ äÿ æàìààòû äöç éîëà ùèäàéÿò åòìÿëÿðèíèí ÿâÿçèíäÿ îíëàðûí ùÿð áèðèíÿ áèð ìèëéîí ãûçûë áîéóíáàüû ÿòà åäÿæÿêäèð. Ñîíðà ìöíàäè áåëÿ íèäà åäÿæÿêäèð: Åé Ïåéüÿìáÿðèí þâëàäëàðûíûí éåòèìëÿðèíÿ (éÿ’íè øèÿëÿðèíÿ) êþìÿê åäÿíëÿð, ñèç åëÿ áèð âàõò îíëàðà êþìÿê åòäèíèç êè, îíëàðûí ÿëè äèíè ðÿùáÿðëÿðèíÿ ÷àòìûðäû, ñèçèí åëìèíèçèí âàñèòÿñè èëÿ ùèäàéÿò îëóíäóëàð âÿ äèíäàð éàøàäûëàð. Èíäè ñèçèí åëìèíèçäÿí íÿ ãÿäÿð èñòèôàäÿ åòìèøëÿðñÿ, áèð î ãÿäÿð äÿ õÿëÿò! Ùÿòòà îíëàðûí áÿ’çèëÿðèíÿ éöç ìèí õÿëÿò âåðèëÿæÿê. Õÿëÿòëÿð ïàéëàíàíäàí ñîíðà Àëëàù òààëà áóéóðàæàã: Éåíÿ äÿ îíëàðà õÿëÿò âåðèí, îíëàðûí õÿëÿòëÿðè òÿêìèë îëñóí. Ñîíðà ÿìð îëóíàð êè, èêè ãàò àðòûðûí.

Áó âàõò ùÿçðÿòè Ôàòèìÿ (ÿ) î ãàäûíà äåäè: Åé Àëëàùûí áÿíäÿñè! Áó õÿëÿòëÿðèí òèêèëäèéè ñàïûí ùÿð áèðè ýöíÿø øöàñûíûí íóðóíäàí ìèí ãàò öñòöíäöð. ×öíêè, äöíéà èøëÿðè ÿçàá-ÿçèééÿò âÿ ÷ÿòèíëèêëÿäèð. Àììà àõèðÿò íå’ìÿòëÿðèíäÿ ùå÷ áèð åéá âÿ íþãñàí éîõäóð.[19]

ÙßÇÐßÒÈ ÇßÙÐÀÍÛÍ (ß) ÅËÌÈÍÈÍ ÖÑÒÖÍËÖÉÖ Âß ÅËÌÈÍ ÄßÉßÐÈ

Áèðè ìþ’ìèí, äèýÿðè èñÿ èñëàì äöøìÿíëÿðèíäÿí îëàí èêè ãàäûíëà áèð äèíè ìÿñÿëÿ ùàããûíäà ìöáàùèñÿ åòäèëÿð. Èõòèëàôû ùÿëë åòìÿê ö÷öí ùÿçðÿòè Ôàòèìÿíèí (ÿ) ùöçóðóíà ýÿëäèëÿð. Ùàãã, ìþ’ìèí ãàäûíëà îëäóüóíäàí, ùÿçðÿòè Ôàòèìÿ (ÿ) þç ñþçöíö äÿëèë âÿ ìÿíòèãëÿ áÿéàí åòäè. Áåëÿëèêëÿ ìþ’ìèí ãàäûí äöøìÿí ãàäûíà ãÿëÿáÿ ÷àëäû âÿ áó ãÿëÿáÿäÿí ÷îõ øàä îëäó. Ùÿçðÿòè Ôàòèìÿ (ÿ) ìþ’ìèí ãàäûíà áóéóðäó: Àëëàùûí ìÿëÿêëÿðè äàùà ÷îõ øàääûðëàð. Åëÿæÿ äÿ øåéòàí âÿ îíà òàáå îëàíëàðûí ãÿì-ãöññÿñè î äöøìÿí ãàäûíûí ãÿì-ãöññÿñèíäÿí äàùà ÷îõäóð.

Èìàì Ùÿñÿí ßñêÿðè (ÿ) áóéóðóð: Áóíà ýþðÿ äÿ Àëëàù òààëà ìÿëÿêëÿðÿ áóéóðäó: Î ìþ’ìèí ãàäûíà åòäèéè õèäìÿòÿ ýþðÿ ùÿçðÿòè Ôàòèìÿéÿ (ÿ) áåùèøò íå’ìÿòëÿðèíè ÿââÿëæÿ ìöÿééÿí îëóíäóüóíäàí ìèí-ìèí áÿðàáÿð ÷îõàëäûí. Âÿ áó èøè þç åëìè èëÿ áèð ìþ’ìèíÿ êþìÿê åäÿðÿê îíóí äöøìÿíèíÿ ãÿëÿáÿ ÷àëìàüà ñÿáÿá îëàí âÿ áàøãà àëèìëÿð ùàããûíäà äà ðèàéÿò åäèí âÿ îíóí ñàâàáûíû ìèí-ìèí áÿðàáÿð àðòûðûí![20]

ßÂÂßË ÃÎÍØÓËÀÐ, ÑÎÍÐÀ ÅÂ

Èìàì Ùÿñÿí (ÿ) áóéóðóð: Àíàì Çÿùðà (ÿ) æöìÿ ýåæÿñè ñöáùÿ êèìè ðöêó âÿ ñÿæäÿ åäèá èáàäÿòëÿ ìÿøüóë îëäó âÿ ìþ’ìèíëÿðè áèð-áèð äóà åòäè. Àììà þçöíö ÿñëà äóà åòìÿäè. Äåäèì: Àíàæàí, íèéÿ þçöí ö÷öí äóà åòìèðñÿí?

Áóéóðäó: Îüëóì, ÿââÿë ãîíøóëàð, ñîíðà åâ!

ÔÀÒÈÌßÍÈÍ (ß) ÝÖËÌßÑÈ Âß ÀÜËÀÌÀÜÛ

Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) ùÿéàò éîëäàøû Àéèøÿ äåéèð: Ôàòèìÿ (ÿ) ùàìûäàí ÷îõ Ïåéüÿìáÿðÿ (ñ. ÿ. â. â.) îõøàéûðäû. Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) éàíûíà ýÿëÿíäÿ îíó ÷îõ íÿâàçèøëÿ áàüðûíà áàñûð, ÿëèíäÿí òóòóá þç éàíûíäà îòóçäóðóðäó. Ùÿð âàõò Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) îíóí éàíûíà ýåòñÿéäè, àéàüà ãàëõàð âÿ àòàñûíûí ÿëèíäÿí þïÿðäè. Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) þëöì éàòàüûíà äöøÿíäÿ Ôàòèìÿíè (ÿ) þç éàíûíà ÷àüûðäû âÿ ñàêèòæÿ îíóíëà ñþùáÿò åòäè. Áèð àç ñîíðà Ôàòèìÿ (ÿ) àüëàìàüà áàøëàäû. Ñîíðà Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) éåíÿ äÿ îíóíëà àùÿñòÿ ñþùáÿò åòäè. Áó äÿôÿ Ôàòèìÿ (ÿ) ñåâèíäè! Þç-þçöìÿ äåäèì: Áó èø äÿ Ôàòèìÿíèí (ÿ) áþéöêëöéöíö ýþñòÿðÿí èøëÿðäÿíäèð, î, àüëàéàí âàõòû ýöëìÿéÿ áàøëàäû. Áóíóí ñÿáÿáèíè Ôàòèìÿäÿí (ÿ) ñîðóøäóì, áóéóðäó: ßýÿð áóíó ñÿíÿ äåñÿì, îíäà áèð ñèððè à÷ìûø îëàðàì. Ñèðð à÷ìàã éàõøû èø äåéèëäèð.

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) âÿôàò åòäèêäÿí ñîíðà Ôàòèìÿéÿ (ÿ) äåäèì: Î âàõò ñèçèí àüëàìàüûíûçûí âÿ ýöëìÿéèíèçèí ñÿáÿáè íÿ èäè?

Æàâàá âåðäè: Î ýöí Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) ìÿíÿ äöíéàäàí ýåäÿæÿéèíè õÿáÿð âåðäèêäÿ àüëàäûì. Ñîíðà ìÿíÿ äåäè êè, ñÿí ßùëè-áåéòèìäÿí ìÿíèì éàíûìà ýÿëÿæÿê áèðèíæè øÿõññÿí. Áóíà ýþðÿ äÿ øàä îëàðàã ñåâèíäèì.[21]

ÀÜÛËËÛ ÍÞÊßÐ

Èìàì Ùÿñÿí (ÿ)-ûí íþêÿðëÿðèíäÿí áèðè ïèñ èø ýþðäö. Ùÿçðÿò îíó æÿçàëàíäûðìàã èñòÿäèêäÿ íþêÿð æàíûíû ãóðòàðìàã ö÷öí áó àéÿíè îõóäó:

»الكاظمين الغيظ[22]«

Ùÿçðÿò áóéóðäó: Þç ãÿçÿáèìè óääóì.

Íþêÿð àéÿíèí äàâàìûíû îõóéóá äåäè: Åé, ìÿíèì àüàì!

»والعافين عن الناس«[23]

Î ùÿçðÿò áóéóðäó: Ñÿíèí ýöíàùûíäàí êå÷äèì.

Íþêÿð àéÿíèí àõûðûíû îõóäó:

»والله يحب المحسنين «[24]

Ùÿçðÿò áóéóðäó: Ñÿíè àçàä åòäèì. Ìÿíäÿí èñòÿäèéèíäÿí èêè ãàò ÷îõ ñÿíÿ ÿòà åäÿæÿéÿì![25]

ßËÈÍÈÍ (ß) ÎÜËÓÍÄÀÍ ØÖÆÀßÒËÈ

Éÿìÿí ìöùàðèáÿñèíäÿ ùÿçðÿòè ßëè (ÿ) îüëó Ìÿùÿììÿä Ùÿíÿôèééÿíè ÷àüûðûá þç íèçÿñèíè îíà âåðäè âÿ áóéóðäó: Áó íèçÿ èëÿ äöøìÿí ãîøóíóíà ùÿìëÿ åò!

Ìÿùÿììÿä Ùÿíÿôèééÿ íèçÿíè àëàðàã ùöæóì åòäè. Äöøìÿí ãîøóíóíäàí áèð ãðóï îíóí ãàáàüûíû êÿñäè. Î, ãàáàüà ýåäÿ áèëìÿäè, ãàéûäûá àòàñûíûí éàíûíà ýÿëäè. Ñîíðà èìàì Ùÿñÿí (ÿ) íèçÿíè àëäû âÿ äöøìÿíÿ ùöæóì åòäè. Áèð ìöääÿòäÿí ñîíðà ãàíëû íèçÿ èëÿ àòàñûíûí éàíûíà ãàéûòäû. Ìÿùÿììÿä Ùÿíÿôèééÿ èìàì Ùÿñÿíèí øöæàÿòèíè ýþðäöêäÿ îíóí ãàðøûñûíäà ìÿüëóá îëäóüóíäàí ãûçàðûá áàøûíû àøàüû ñàëäû. Ùÿçðÿòè ßëè (ÿ) îíà äåäè: Íàðàùàò îëìà! Î, Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) þâëàäûäûð, ñÿíñÿ ìÿíèì þâëàäûìñàí![26]

ÌÖÀÂÈÉßÍÈÍ ÅË×ÈÑÈÍß ÌßÍÔÈ ÆÀÂÀÁ

ßëè (ÿ)-ûí øÿùàäÿòèíäÿí ñîíðà Ìöàâèéÿ ùàêèìèééÿòÿ êå÷äè âÿ áöòöí èñëàì þëêÿëÿðèíèí ùàêèìè îëäó. Ìÿðâàí îíóí òÿðÿôèíäÿí Ìÿäèíÿäÿ ùàêèì èäè. Ìöàâèéÿ ìÿêòóá éàçûá îíà ÷àòäûðäû êè, Àáäóëëàù èáíè Æÿ’ôÿðèí ãûçûíà (ßëè (ÿ)-ûí ãàðäàøû ãûçûíà) îüëó Éåçèä ö÷öí åë÷è ýåòñèí. Î äåìèøäè êè, àòàñû íÿ ãÿäÿð ìåùðèééÿ òÿ’éèí åòñÿ, ãÿáóë åäèðÿì, îíóí íÿ ãÿäÿð áîðæó âàðäûðñà, ùàìûñûíû âåðèðÿì. Äèýÿð òÿðÿôäÿí äÿ áó ãîùóìëóã Áÿíè-Ùàøèìëÿ Áÿíè-Öìÿééÿ ãÿáèëÿëÿðè àðàñûíäà ñöëù áÿðãÿðàð îëìàñûíà ñÿáÿá îëàæàãäûð.

Ìÿðâàí ìÿêòóáó àëäûãäàí ñîíðà åë÷èëèê ö÷öí Àáäóëëàù èáíè Æÿ’ôÿðèí åâèíÿ ýåòäè. Àáäóëëàù äåäè: Áèçèì ãûçëàðûìûçûí èõòèéàðû Ùÿñÿí èáíè ßëè (ÿ)-ûí ÿëèíäÿäèð. Ìÿíèì ãûçûìû îíäàí èñòÿ!

Ìÿðâàí èìàì Ùÿñÿíèí (ÿ) ùöçóðóíà ýÿëäè âÿ Àáäóëëàùûí ãûçûíà åë÷èëèê åòäè. Èìàì Ùÿñÿí (ÿ) áóéóðäó: Ùÿð êèìè èñòÿéèðñÿíñÿ ÷àüûð, ìÿí þç ôèêðèìè æàìààòûí àðàñûíäà äåéÿæÿéÿì.

Î äà Áÿíè-Ùàøèì âÿ Áÿíè-Öìÿééÿíèí áþéöêëÿðèíè äÿ’âÿò åòäè. Ùàìû ùàçûð îëäóãäà Ìÿðâàí àéàüà ãàëõàðàã Àëëàùà ùÿìä-ñÿíà åòäèêäÿí ñîíðà äåäè: Ìöàâèéÿ ìÿíÿ ÿìð åäèá êè, Àáäóëëàù èáíè Æÿ’ôÿðèí ãûçû Çåéíÿáè Éåçèä èáíè Ìöàâèéÿ ö÷öí åë÷èëèê åäèì. Îíóí àòàñû íÿ ãÿäÿð ìåùðèééÿ òÿ’éèí åäèðñÿ, ãÿáóë åäèðèê. Àòàñûíûí íÿ ãÿäÿð áîðæó âàðäûðñà, âåðèðèê. Áó ãîùóìëóã Áÿíè-Öìÿééÿ èëÿ Áÿíè-Ùàøèì àðàñûíäà ñöëùÿ ñÿáÿá îëàæàãäûð. Éåçèä åëÿ áèð øÿõñäèð êè, îíóí áÿðÿêÿòèíäÿí áóëóäëàðäàí éàüûø èñòÿíèëÿð!

Áóíó äåéèá ñöêóò åòäè âÿ áèð òÿðÿôäÿ ÿéëÿøäè. Èìàì Ùÿñÿí (ÿ) Àëëàùà ùÿìä-ñÿíà åòäèêäÿí ñîíðà Ìÿðâàíà äåäè: Ìåùðèééÿ áàðÿñèíäÿ äåìÿëèéÿì êè, áèç ùå÷ âàõò þç ãûçëàðûìûçûí ìåùðèééÿñèíäÿ, Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) òÿ’éèí åòäèéè ñöííÿòäÿí âÿ ãàíóíäàí êÿíàðà ÷ûõìûðûã.[27] Àììà îíóí àòàñûíûí áîðæëàðûíà ýÿëäèêäÿ èñÿ, íÿ âàõò áèçèì ãûçëàðûìûç þç àòàëàðûíûí áîðæëàðûíû âåðèáäèð êè, áåëÿ ôèêèð èðÿëè ñöðöðñöíöç? Èêè òàéôàíûí ñöëùö ùàãäà áóíó äåìÿëèéÿì êè:

»فانا عاديناكم لله و فى الله فلا نصالحكم للدنيا«

Áèçèìëÿ ñèçèí àðàíûçäà îëàí äöøìÿí÷èëèê Àëëàùà ýþðÿ âÿ Àëëàù éîëóíäàäûð, áóíà ýþðÿ äÿ áèç ùå÷ âàõò äöíéàéà ýþðÿ ñèçèíëÿ ñöëù åòìÿðèê.

Àììà ñèç Éåçèäÿ ýþðÿ èôòèõàð åäèðñèíèçñÿ, áèçèì èôòèõàðûìûç îíóíêóíäàí äàùà ÷îõäóð. ßýÿð õèëàôÿò ìÿãàìû íöáöââÿò ìÿãàìûíäàí öñòöí îëñàéäû, îíäà Éåçèä èëÿ èôòèõàð åäÿ áèëÿðäèê, àììà ÿýÿð íöáöââÿò ìÿãàìû öñòöíäöðñÿ, îíäà Éåçèä áèçèì âöæóäóìóçëà èôòèõàð åòìÿëèäèð. Ñÿí äåäèí êè, Éåçèäèí áÿðÿêÿòèíäÿí áóëóäëàðäàí éàüûø èñòÿíèëèð. Áèë êè, áó ìÿãàì Ìÿùÿììÿä (ñ. ÿ. â. â.) âÿ îíóí àèëÿñèíÿ ìÿõñóñäóð êè, îíëàðûí íóðàíè öçëÿðèíèí áÿðÿêÿòèíäÿí éàüûø èñòÿíèëèð. Áèçèì ìÿñëÿùÿòèìèç áóäóð êè, Àáäóëëàùûí ãûçûíû þç ÿìèñè îüëó Ãàñèì èáíè Ìÿùÿììÿä èáíè Æÿ’ôÿðÿ ÿðÿ âåðÿê. Ìÿí åëÿ èíäèæÿ îíóíëà Ãàñèìèí êÿáèíèíè êÿñèðÿì, ìåùðèééÿñèíè èñÿ Ìÿäèíÿäÿ îëàí ÿêèí éåðèíè ãÿðàð âåðèðÿì. Î éåð îíëàðûí ìÿèøÿòèíè òÿ’ìèí åäÿð âÿ áàøãàëàðûíà åùòèéàæëàðû îëìàç.

Ìÿðâàí äåäè: Ñèç Áÿíè-Ùàøèì íÿ ö÷öí áèçèìëÿ áåëÿ ñÿðò ìþâãåäÿ îëóðñóíóç âÿ áèçÿ áåëÿ æàâàá âåðèðñèíèç?

Èìàì Ùÿñÿí (ÿ) áóéóðäó: Áÿëè! Áó æàâàáëàðûí ùÿð áèðè ñèçèí èðÿëè ñöðäöéöíöç áèð øåéèí æàâàáûäûð.

Ìÿðâàí ìöñáÿò æàâàá àëìàãäàí ìÿ’éóñ îëàðàã ùàäèñÿíè éàçûëû ñóðÿòäÿ Ìöàâèéÿéÿ ÷àòäûðäû. Ìöàâèéÿ äåäè: Áèç îíëàðà åë÷è ýåòäèê, àììà îíëàð áèçÿ ìÿíôè æàâàá âåðäèëÿð. ßýÿð îíëàð áèçÿ åë÷è ýÿëñÿéäè, ùþêìÿí ìöñáÿò æàâàá âåðÿðäèê![28]

ÙÅÉÂÀÍËÀÐÛ ÙÈÌÀÉß ÅÒÌßÊ

Áèð ýöí èìàì Ùÿñÿí (ÿ) éåìÿê âàõòû éàõûíëûãäà äàéàíìûø èòÿ áèð íå÷ÿ òèêÿ éåìÿê àòäû. Áèð øÿõñ äåäè: Åé Ïåéüÿìáÿðèí þâëàäû! Èæàçÿ âåðèí èòè ãîâóì!

Ùÿçðÿò áóéóðäó: Î ùåéâàíëà èøèí îëìàñûí! Ìÿí Àëëàùäàí óòàíûðàì êè, æàíëû áèð ùåéâàí ìÿíèì éåìÿéèìÿ áàõà, àììà îíà éåìÿê âåðìÿéÿðÿê ãîâàì.[29]

ÊÈÌ ÌßÍÈÌ ÙÖÑÅÉÍÈÌß (ß) ÀÜËÀÉÀÐ?

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) èìàì Ùöñåéíèí (ÿ) øÿùàäÿòèíè âÿ äèýÿð ìöñèáÿòëè ùàäèñÿëÿðè þç ãûçûíà õÿáÿð âåðäèêäÿ Ôàòèìÿ (ÿ) áÿðê àüëàéàðàã äåäè: Àòà æàí! Áó ìöñèáÿò íÿ âàõò îëàæàãäûð?

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) áóéóðäó: Î âàõò áàø âåðÿæÿê êè, ìÿí, ñÿí âÿ ßëè (ÿ) äöíéàäà îëìàéàæàüûã.

Áó âàõò Ôàòèìÿíèí (ÿ) àüëàìàüû äàùà øèääÿòëÿíäè. Äåäè: Îíäà áÿñ êèì ìÿíèì Ùöñåéíèì ö÷öí àüëàéàæàã, ÿçàäàðëûã ìÿðàñèìè áÿðãÿðàð åäÿæÿê?

Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) áóéóðäó: Ôàòèìÿ! Öììÿòèìèí ãàäûíëàðû ßùëè-áåéòèí ãàäûíëàðû ö÷öí, êèøèëÿðè äÿ êèøèëÿðèìèç ö÷öí àüëàéàðëàð, ùÿð èë îíà ìàòÿì ìÿðàñèìè ãóðàðëàð. Ãèéàìÿò ýöíö ÷àòàíäà, ñÿí ãàäûíëàð ö÷öí øÿôàÿò åäÿðñÿí, ìÿí äÿ êèøèëÿð ö÷öí. Ùÿð êèì Ùöñåéíèí î ÷ÿòèí ýöíö ö÷öí àüëàñà, ãèéàìÿò ýöíö îíóí ÿëèíäÿí òóòàðàã áåùèøòÿ äàõèë åäÿðèê. Ôàòèìÿ æàí! Áöòöí ýþçëÿð ãèéàìÿò ýöíö àüëàéàð, î ýþçëÿðäÿí áàøãà êè, Ùöñåéíèí ìöñèáÿòè ö÷öí àüëàéà! Î ýþçëÿð áåùèøòèí íå’ìÿòëÿðèíÿ ÷àòäûãëàðû ö÷öí ýöëÿðëÿð![30]

ÝÖÍÀÙ ÅËßÌßÊ Ö×ÖÍ ÁÈÐ ÝÞÑÒßÐÈØ

Áèð êèøè èìàì Ùöñåéíèí (ÿ) éàíûíà ýÿëèá äåäè: Ìÿí ýöíàùêàð áèð àäàìàì, ýöíàùäàí ÷ÿêèíÿ áèëìèðÿì. Ìÿíÿ íÿñèùÿò âåðèí.

Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Áåø äÿíÿ èøè ýþð, ñîíðà èñòÿäèéèí ùÿð ýöíàùû åò!

1- Àëëàùûí ðóçèñèíè éåìÿ, ùÿð ýöíàùû èñòÿñÿí åò!

2- Àëëàùûí âèëàéÿòèíäÿí ÷ûõ âÿ ñîíðà ùÿð íÿ èñòÿñÿí åò!

3- Åëÿ éåð òàï êè, Àëëàù ñÿíè îðäà ýþðìÿñèí, ñîíðà ùÿð ýöíàùû èñòÿñÿí åò!

4- ßçðàéûë ñÿíèí æàíûíû àëìàüà ýÿëÿíäÿ, áàæàðûðñàíñà, þçöíö îíäàí ãîðó, ñîíðà ùÿð ýöíàùû èñòÿñÿí åò!

5- Æÿùÿííÿì ìÿ’ìóðó ñÿíè æÿùÿííÿìÿ äàõèë åòìÿê èñòÿéÿíäÿ áàæàðûðñàíñà, æÿùÿííÿìÿ äàõèë îëìà âÿ ùÿð íÿ ýöíàùû èñòÿñÿí åò![31]

ÈÌÀÌ ÙÖÑÅÉÍ (ß)-ûí ßÑÙÀÁÛÍÛÍ ÂßÔÀÄÀÐËÛÜÛ

Àøóðà ýåæÿñè èìàì Ùöñåéí (ÿ)-ûí âÿôàëû ÿñùàáûíûí ùàìûñû éåêäèëëèêëÿ þç âÿôàäàðëûüûíû áèëäèðäèëÿð. Î ùÿçðÿòèí ÿñùàáûíäàí îëàí Ìÿùÿììÿä èáíè Áèøð Õÿçðÿìèéÿ õÿáÿð ÷àòäû êè, îíóí îüëóíó êàôèðëÿð Ðåé ñÿðùÿääèíäÿ ÿñèð åäèáëÿð. Ìÿùÿììÿä äåäè: Þçöìöí âÿ îüëóìóí (÷ÿòèíëèéÿ äþçìÿê) ñàâàáûíû Àëëàùäàí èñòÿéèðÿì. Ìÿí èñòÿìèðÿì êè, îüëóì ÷ÿòèíëèêäÿ îëñóí âÿ ìÿí îíäàí ñîíðà éàøàéàì!

Èìàì Ùöñåéí (ÿ) îíóí ñþçöíö åøèòäèêäÿ áóéóðäó: Ìÿí þç ÿùäèìè ñÿíäÿí ýþòöðäöì. Èíäè àçàäñàí, ýåò þç îüëóíó àçàä åòìÿê ö÷öí ÷àëûø.

Ìÿùÿììÿä èáíè Áèøð äåäè: Ãîé ìÿíè éûðòûæû ùåéâàíëàð éûðòñûíëàð, ÿýÿð ñÿíäÿí àéðûëñàì!

Èìàì Ùöñåéí (ÿ) ùÿð áèðèíèí ãèéìÿòè ìèí äèíàð îëàí éÿìÿíè ëèáàñûíû îíà âåðäè âÿ áóéóðäó: Âÿ áóíëàðû î áèðè îüëóíà ýþíäÿð. Áó ïàëòàðëàðû äöøìÿíÿ (ùÿäèééÿ) âåðìÿêëÿ îíó ÿñèðëèêäÿí àçàä åòñèí.[32]

ÈÁÍÈ ÇÈÉÀÄÛÍ ÀÆÛÍÀÆÀÃËÛ ÀÃÈÁßÒÈ

Èáðàùèì (Ìàëèê ßøòÿðèí îüëó) èáíè Çèéàä âÿ îíóí òÿðÿôäàðëàðûíûí êÿñèê áàøëàðûíû Ìóõòàðà ýþíäÿðäè. Ìóõòàð éåìÿê éåéÿí ùàëäà äöøìÿíèí êÿñèê áàøëàðûíû îíóí éàíûíäà ýÿòèðèá éåðÿàòäûëàð.

Ìóõòàð äåäè: Èìàì Ùöñåéíèí (ÿ) ìöãÿääÿñ áàøûíû èáíè Çèéàäûí éàíûíà éåìÿê éåäèéè âàõò ýÿòèðìèøäèëÿð. Øöêð îëñóí Àëëàùà êè, èáíè Çèéàäûí áàøûíû ìÿíèì éåìÿê éåäèéèì âàõò ýÿòèðèá ÷ûõàðòäûëàð!

Áó âàõò äàøëàðûí àðàñûíäàí áèð àü èëàí ÷ûõäû. Áó èø áèð íå÷ÿ äÿôÿ òÿêðàð îëóíäó. Ìóõòàð éåìÿéè éåéÿíäÿí ñîíðà àéàüà ãàëõûá ÷ÿêìÿñè èëÿ èáíè Çèéàäûí ìóðäàð ñèôÿòèíÿ âóðäó. Ñîíðà ÷ÿêìÿñèíè íþêÿðÿ âåðèá äåäè: Áó ÷ÿêìÿíè éó! ×öíêè, îíó áó êàôèðèí ìóðäàð ñèôÿòèíÿ âóðìóøàì!

Ìóõòàð äöøìÿíëÿðèí ìóðäàð áàøëàðûíû Ùèæàçà, Ìÿùÿììÿä Ùÿíÿôèééÿéÿ ýþíäÿðäè. Î äà ùÿìèí áàøëàðû èìàì Ñÿææàä (ÿ)-à ýþíäÿðäè. Èìàì Ñÿææàä (ÿ) äà ùÿìèí âàõò éåìÿê éåéèðäè. Èáíè Çèéàäûí áàøûíû ýþðæÿê áóéóðäó: Àòàìûí áàøûíû èáíè Çèéàäûí éàíûíà ýÿòèðäèêëÿðè âàõò î éåìÿê éåéèðäè. Àëëàùäàí èñòÿäèì êè, èáíè Çèéàäûí êÿñèëìèø áàøûíû éåìÿê ñöôðÿñè êÿíàðûíäà ýþðÿíÿ ãÿäÿð ìÿíè äèðè ñàõëàñûí. Àëëàùà øöêð åäèðÿì êè, äóàì ãÿáóë îëóíóáäóð.[33]

×ÈÉ ÌÎÈÇß

Áèð ýöí èìàì Ñÿææàä (ÿ) Ùÿñÿí Áÿñðèíè Ìèíàäà Ýþðäö êè, æàìààòà ìîèçÿ åäèð. Èìàì áóéóðäó: Åé Ùÿñÿí! Ñàêèò îë, ñÿíÿ ñóàëûì âàð. Èíäè þçöíöí Àëëàù ãàðøûñûíäàêû âÿçèééÿòèíäÿí ðàçûñàíìû?

Î æàâàá âåðäè: Õåéð! Ðàçû äåéèëÿì.

Èìàì (ÿ) äåäè: Èñòÿéèðñÿíìè áó âÿçèééÿòäÿí íèæàò òàïàñàí? Åëÿ éàõøû áèð ùàëà äöøÿñÿí êè, îíäàí ðàçû îëàñàí?

Ùÿñÿí Áÿñðè áèð àíëûüà ñöêóò åäÿðÿê áàøûíû àøàüû ñàëäû, ñîíðà äåäè: Ùÿð äÿôÿ þçöìëÿ ÿùä åëÿéèðÿì êè, ùàëûìû âÿ âÿçèééÿòèìè äÿéèøèì. Àììà òÿÿññöôëÿð îëñóí êè, áàæàðà áèëìèðÿì.

Ùÿçðÿò áóéóðäó: Ñÿíèí öìèäèí âàðìû êè, Ìÿùÿììÿä (ñÿëëÿëëàùó ÿëåéùè âÿ àëèù)-äÿí ñîíðà áàøãà áèð ïåéüÿìáÿð ýÿëñèí âÿ ñÿíèí îíóíëà ãÿäèìäÿí òàíûøëûüûí îëìóø îëñóí?

Î æàâàá âåðäè: Õåéð!

Ñîíðà èìàì (ÿ) áóéóðäó: Öìèä åäèðñÿíìè êè, áó äöíéàäàí áàøãà äèýÿð áèð äöíéà äà âàðäûð êè, îðàäà éàõøû èøëÿð ýþðÿñÿí?

Î æàâàá âåðäè: Õåéð!

Ñîíðà èìàì (ÿ) áóéóðäó: Àüëû àç îëàíëàð ñÿíèí ðàçû îëäóüóí ãÿäÿðëÿ êèôàéÿòëÿíèá ðàçû îëàð, àììà ñÿí þç ùàëûíû âÿ âÿçèééÿòèíè äÿéèøìÿê ö÷öí æèääè ñÿ’é åòìèðñÿí (âÿ öìèäèí äÿ éîõäóð êè, áàøãà áèð ïåéüÿìáÿð ýÿëÿ, áàøãà áèð äöíéàäà îëàñàí êè, îðàäà éàõøû ÿìÿëëÿð åëÿéÿñÿí!). Áó ùàëäà ñÿí æàìààòà íåæÿ ìîèçÿ åäèðñÿí?

Èìàì (ÿ) áóíó äåéèá ýåòäè. Áó ùàäèñÿäÿí ñîíðà Ùÿñÿí Áÿñðè ñîðóøäó: Áó øÿõñ êèì èäè?

Äåäèëÿð: ßëè èáíè Ùöñåéí (ÿ)!

Äåäè: Áóíëàð (ßùëè-áåéò) åëì âÿ áèëèê õÿçèíÿñèäèðëÿð.

Î âàõòäàí ñîíðà Ùÿñÿí Áÿñðèíè áèð äàùà ìîèçÿ åòäèéèíè ýþðìÿäèëÿð.[34]

ÏÅÉÁßÌÁßÐ (ñ. ÿ. â. â.) ÙßÄÈÑÈÍÈ ßËß ÑÀËÀÍ ØßÕÑÈÍ ÀÃÈÁßÒÈ

Èìàì Çåéíöë Àáèäèí (ÿ) áóéóðäó: Èíñàí áèëìèð æàìààòëà íÿ åòñèí! ßýÿð Ïåéüÿìáÿðäÿí (ñ. ÿ. â. â.) åøèòäèêëÿðèìèí áÿ’çèëÿðèíè äåñÿì äÿðê îëóíìàñû ÷ÿòèí îëàð âÿ æàìààò îíó ìÿñõÿðÿéÿ ãîéàð. Äèýÿð òÿðÿôäÿí äÿ áó ùÿãèãÿòëÿðè ýèçëè ñàõëàéà áèëìÿðèê!

Çÿìÿðÿò èáíè Ìÿ’áÿä äåéèð: Ñèç åøèòäèêëÿðèíèçè äåéèí!

Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Áèëèðñèíèçìè Àëëàù äöøìÿíèíè òàáóòà ãîéóá ãÿáèðèñòàíëûüà àïàðàíäà íÿ äåéÿð?

Äåäè: Õåéð! Áèëìèðèê!

Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Îíó àïàðàí øÿõñëÿðÿ áåëÿ äåéÿð: Àëëàùûí äöøìÿíèíäÿí øèêàéÿò åäèðÿì, î ìÿíè àëäàäàðàã áåëÿ ãàðà ýöíÿ ñàëäû, ìÿíÿ íèæàò âåðìÿäè. Ìÿíèìëÿ äîñòëóã åäèá ñîíðà ìÿíè õàð âÿ çÿëèë åäÿí äÿñòÿëÿðäÿí, îíëàðû ùèìàéÿ åòäèéèì ùàëäà ìÿíè çÿëèë åäÿí þâëàäëàðäàí, áöòöí ñÿðâÿòèìè àáàäëûüûíà ñÿðô åòäèéèì, èíäè èñÿ áàøãàëàðûíûí ÿéëÿøäèéè åâäÿí øèêàéÿò åäèðÿì. Ìÿíÿ ðÿùì åäèí, áó ãÿäÿð òÿëÿñìÿéèí!

Çÿìðÿ èñòåùçà öçöíäÿí äåäè: ßýÿð î, áó æöð éàõøû äàíûøà áèëñÿ, îíäà ùÿðÿêÿò åäèá îíó àïàðàíëàðûí ÷èéíèíäÿ ÿéëÿøÿ áèëÿð!

Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Ïÿðâÿðäèýàðà! ßýÿð Çÿìðÿ Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) äåäèêëÿðèíÿ ìÿñõÿðÿ åäèðñÿ, îíäàí èíòèãàì àë!

Çÿìðÿ îíäàí ñîíðà ãûðõ ýöí éàøàéûá ñîíðà þëäö. Äÿôí åäÿðêÿí íþêÿðè îíóí æÿíàçÿñèíèí éàíûíäà èäè, äÿôí ìÿðàñèìèíäÿí ñîíðà èìàì Çåéíöë Àáèäèí (ÿ)-ûí éàíûíà ýÿëäè âÿ îíóí éàíûíäà ÿéëÿøäè. Èìàì (ÿ) ñîðóøäó: Ùàðàäàí ýÿëèðñÿí?

Äåäè: Çÿìðÿíèí äÿôíèíäÿí. Òîðïàüû îíóí öñòöíÿ òþêÿíäÿ ñÿñèíè åøèòäèì. Î ñþçëÿðè ñàüëûüûíäà åøèòìèøäèì. Î áåëÿ äåéèðäè: Âàé îëñóí ñÿíÿ, Çÿìÿðÿò èáíè Ìÿ’áÿä! Áó ýöí ñÿíèí áöòöí äîñòëàðûí ñÿíè õàð åòäè, àõûðäà äà æÿùÿííÿìÿ ýåòäèí. Îðà ñÿíèí ÿáÿäè éåðèíäèð.

Èìàì Çåéíöë Àáèäèí (ÿ) áóéóðäó: Àëëàùäàí áàüûøëàíìàã èñòÿéèðÿì. ×öíêè, Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) ùÿäèñèíè ìÿñõÿðÿ åäÿíèí æÿçàñû áóäóð![35]

ÙÀËÀË ÐÓÇÈ ÃÀÇÀÍÌÀà ÑßÄßÃßÄÈÐ

Èìàì Çåéíöë Àáèäèí (ÿ) ñöáù ÷àüû ðóçè ãàçàíìàã ö÷öí åâäÿí ÷ûõäû. Ñîðóøäóëàð êè, åé Ïåéüÿìáÿð þâëàäû, ùàðà ýåäèðñèíèç?

Áóéóðäó: Åâèìäÿí ÷ûõìûøàì êè, àèëÿì ö÷öí ñÿäÿãÿ âåðÿì.

Äåäèëÿð: Àèëÿí ö÷öí íåæÿ ñÿäÿãÿ âåðÿæÿêñÿí?

Áóéóðäó: Ùÿð êÿñ ùàëàë éîë èëÿ ðóçè ãàçàíñà (âÿ þç àèëÿñè ö÷öí õÿðæëÿñÿ) Àëëàù éàíûíäà îíóí ö÷öí ñÿäÿãÿ ùåñàá îëóíàð![36]

ÈÌÀÌ ÑßÆÆÀÄÛÍ (ß) Êß’Áß ÊßÍÀÐÛÍÄÀÊÛ ÌÖÍÀÆÀÒÛ

Òàâóñ Éÿìàíè äåéèð: ßëè èáíè Ùöñåéíè ýþðäöì. Î, øàì íàìàçûíäàí ñöáùÿ êèìè òÿâàô åäèð, Êÿ’áÿíèí äþâðÿñèíÿ ôûðëàíûðäû âÿ èáàäÿòÿ ìÿøüóë èäè. Ùàìû ýåòäè, ùàæûëàð þç åâëÿðèíÿ ãàéûòäûëàð. Î ùÿçðÿò ñÿìàéà áàõàðàã äåäè: Ïÿðâÿðäèýàðà! Óëäóçëàð ýþçäÿí èòäèëÿð, æàìààòûí ýþçö éîëäàäûð âÿ Ñÿíèí ðÿùìÿò ãàïûëàðûí áöòöí åùòèéàæëûëàðûí öçöíÿ à÷ûãäûð. Ñÿíèí ÿçÿìÿòëè äÿðýàùûíà öç ýÿòèðìèøÿì êè, ìÿíÿ ðÿùì åäÿñÿí, ìÿíè áàüûøëàéàñàí âÿ ãèéàìÿò ýöíö ìÿùøÿð ñÿùðàñûíäà æÿääèì Ìÿùÿììÿä Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) öçöíö ìÿíÿ ýþñòÿðÿñÿí.

Ñîíðà íàëÿ åäèá àüëàéàðàã áåëÿ äóà åòäè:

Ïÿðâÿðäèýàðà! Þç èççÿò âÿ æÿëàëûíà àíä îëñóí, Ñÿíèí ãàíóíóíäàí ÷ûõìàüûìëà Ñÿíÿ ìöõàëèôÿò÷èëèê ìÿãñÿäèì éîõäóð. Ìÿí Ñÿíèí ùÿããàíèééÿòèíäÿ øÿêê åòìèðÿì âÿ éà ÿçÿìÿòèíäÿí õÿáÿðñèç äåéèëÿì. Ñÿíèí æÿçàëàðûíà å’òèðàçûì éîõäóð. Áóíà ýþðÿ (ãîðõóðàì) êè, íÿôñèì ìÿíè àëäàäûáäûð âÿ Ñÿí ìÿíèì åéáëÿðèìè þðòìÿêëÿ ìÿíÿ êþìÿê åòìèñÿí. Ïÿðâÿðäèýàðà! Èíäè êèì Ñÿíèí ÿçàáûíäàí ìÿíÿ íèæàò âåðÿ áèëÿð?! ßýÿð ìÿíÿ êþìÿê åòìÿñÿí, ìÿí êèìèí ÿòÿéèíäÿí éàïûøà áèëÿðÿì? Âàé îëñóí ìÿíÿ! Þìðöì íÿ ãÿäÿð óçàíûðñà, ýöíàùëàðûì äà ÷îõàëûð âÿ òþâáÿ åòìèðÿì. Åëÿ áèð âàõò ÷àòìàéûá êè, ùÿéà åäÿì?!

Ñîíðà àüëàäû âÿ äåäè: Å     é àðçóëàðûí ñîíó, Ñÿíÿ áó ãÿäÿð öìèä âÿ ìÿùÿááÿòèìëÿ ìÿíè îääà éàíäûðàæàãñàí?! Íÿ ãÿäÿð ïèñ èøëÿð ýþðìöøÿì! Æàìààò àðàñûíäà ìÿíäÿí äÿ æèíàéÿòêàð àäàì éîõäóð!

Ñîíðà éåíÿ ýþç éàøû àõûäàðàã äåäè: Ïÿðâÿðäèýàðà! Ñÿí áöòöí åéá âÿ íþãñàíëàðäàí ïàêñàí, æàìààò Ñÿíèí ìöãàáèëèíäÿ åëÿ ýöíàùëàð åäèðëÿð êè, ñàíêè Ñÿí îíëàðû ýþðìöðñÿí. Ñÿí åëÿ ìöëàéèìëèê åäèðñÿí êè, ñàíêè îíëàð Ñÿíèí ÿìðèíäÿí áîéóí ãà÷ûðìàéûáëàð. Æàìààòà åëÿ ìÿùÿááÿò ýþñòÿðèðñÿí êè, ñàíêè îíëàðûí Ñÿíÿ ùå÷ áèð åùòèéàæû éîõäóð.

Áó âàõò ùóøäàí ýåòäè âÿ éåðÿ éûõûëäû. Ìÿí éàõûíà ýåòäèì, áàøûíû äèçèìÿ ãîéäóì. Åëÿ àüëàäûì êè, ýþç éàøëàðûì î ùÿçðÿòèí öçöíÿ äöøäö. Àéûëäû, äóðóá îòóðäó, ñîíðà áóéóðäó: Êèì ìÿíè Àëëàùûìëà ìöíàæàòäàí ñàõëàäû?!

Äåäèì: Åé Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) þâëàäû! Ìÿí Òàâóñ Éÿìÿíèéÿì. Áó íàëÿ âÿ àüëàìàã íÿäèð?! Áèç ãàðà öçëö æèíàéÿòêàð ýÿðÿê àù-íàëÿ åäÿê! Ùàëáóêè, ñÿíèí àòàí Ùöñåéí (ÿ), àíàí (íÿíÿí) Ôàòèìÿ âÿ áàáàí Ïåéüÿìáÿðäèð!

Ùÿçðÿò áóéóðäó: Íÿ ÷îõ àðàëû ýåòäèí, åé Òàâóñ! Ìÿíèì àòàì, àíàì âÿ áàáàìäàí äàíûøìà! Àëëàù òààëà áåùèøòè Îíà èòàÿò åäÿí éàõøû áÿíäÿëÿð ö÷öí éàðàäûáäûð, ùÿòòà ãàðà ùÿáÿøÿ ãóëó îëìóø îëñà áåëÿ. Æÿùÿííÿìè äÿ ýöíàùêàðëàð ö÷öí éàðàäûáäûð, ùÿòòà ãöðåéøäÿí îëàí áèð ñåééèä îëñà áåëÿ. Ìÿýÿð åøèòìÿìèñÿíìè, Àëëàù òààëà áóéóðóð:[37]

«Ñóð ÷àëûíàíäà àðòûã èíñàíëàð àðàñûíäà ãîùóìëóã ÿëàãÿëÿðè âÿ éàõûíëûã îëìàç. Âÿ ùå÷ êÿñäÿí «êèì èëÿ ãîùóìëóüóí âàðäûð»-äåéÿ ñóàë îëóíìàéàæàã». Àíä îëñóí Àëëàùà! Ñàáàù (éÿ’íè ãèéàìÿòäÿ) ñàëåù ÿìÿëäÿí áàøãà ñÿíèí ö÷öí áèð øåéèí ôàéäàñû îëìàéàæàã.[38]

×ÈÉÍÈÍÄß ÑßÔßÐ ÀÇÓÃßÑÈ ÀÕÈÐßÒß ÒßÐßÔ

Çöùÿðè äåéèð: Ãàðàíëûã âÿ ñîéóã áèð ýåæÿäÿ Ùöñåéíè (ÿ) ýþðäöì. Î, áèð ãÿäÿð éåìÿéè ÷èéíèíÿ àëûá ýåäèðäè. Äåäèì: Åé Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) þâëàäû! Áó, íÿäèð âÿ ùàðàéà ýåäèðñèíèç?

Î ùÿçðÿò áóéóðäó: Çöùÿðè! Ìÿí ìöñàôèðÿì. Áóíëàð äà ìÿíèì ñÿôÿð âÿñàèëèìäèð. Èñòÿéèðÿì îíëàðû àïàðûá éàõøû áèð éåðÿ ãîéóì, ñÿôÿðäÿí ãàéûäàíäàí ñîíðà ÿëè áîø îëìàéûì.

Äåäèì: Åé Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) þâëàäû! Áó ìÿíèì íþêÿðèìäèð, èæàçÿ âåð, áó éöêö ùàðà èñòÿéèðñÿí, àïàðñûí.

Èìàì áóéóðäó: Ñÿí Àëëàù, ãîé þç éöêöìö þçöì àïàðûì, ñÿí þç éîëóíëà ýåò. Ìÿíèìëÿ èøèí îëìàñûí!

Çöùÿðè áèð íå÷ÿ ýöíäÿí ñîíðà ùÿçðÿòè ýþðäö âÿ äåäè: Åé Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) þâëàäû! Ìÿí î ýåæÿäÿêè ñÿôÿðèíèí ìÿíôÿÿòèíè ñÿíèí ö÷öí ýþðìÿäèì.

Èìàì áóéóðäó: Ìÿí àõèðÿò ñÿôÿðèìè äåéèðäèì. Ìÿíèì ìÿãñÿäèì þëöì ñÿôÿðè èäè, îíóí ö÷öí ùàçûðëàøûðäûì.

Î ýåæÿ ùÿçðÿò åùòèéàæû îëàíëàð ö÷öí àçóãÿ àïàðäûüûíû äåéèá áóéóðäó: Þëöì ö÷öí ùàçûðëàøìàã ùàðàìäàí óçàã îëìàã âÿ æàìààòà õåéèð âåðìÿêëÿ ÿëÿ ýÿëèð.[39]

ÍÀÌßÙÐßÌ ÃÀÄÛÍ ÈËß ÇÀÐÀÔÀÒ ÅÒÌßÊ ÙÀÐÀÌÄÛÐ

ßáó Áÿñèð äåéèð: Êóôÿäÿ áèð ãàäûí ö÷öí Ãóð’àí äÿðñè äåéèðäèì. Áèð ýöí îíóíëà çàðàôàò åòäèì. Áèð ìöääÿòäÿí ñîíðà Ìÿäèíÿäÿ èìàì Áàãèðèí (ÿ) ùöçóðóíà ÷àòäûì. Î ùÿçðÿò ìÿíè äàíëàéàðàã áóéóðäó: Áèð êÿñ õÿëâÿò éåðäÿ ýöíàù åòñÿ, Àëëàù Þç ëöòô âÿ ìÿðùÿìÿòëè íÿçÿðèíè îíäàí ýþòöðÿð. Áó íÿ ñþç èäè êè, î ãàäûíà äåäèí?!

Õÿæàëÿòäÿí áàøûìû àøàüû ñàëäûì âÿ òþâáÿ åëÿäèì. Èìàì Áàãèð (ÿ) áóéóðäó: Þçöíö ýþçëÿ, (áó êèìè èøëÿðè) òÿêðàð åòìÿéÿñÿí.[40]

ÈÌÀÌ ÁÀÃÈÐ (ß)-ÛÍ ÒÞÂÑÈÉßËßÐÈ

Æàáèð Æî’ôè íÿãë åäèð êè, ùÿææ ÿìÿëëÿðè ãóðòàðàíäàí ñîíðà áèð íå÷ÿ íÿôÿðëÿ èìàì Áàãèð (ÿ)-ûí ùöçóðóíà ýåòäèê. Îíóíëà âèäàëàøìàã èñòÿäèêäÿ, äåäèê êè, áèçÿ íÿñèùÿò âåð.

Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Ñèçèí è÷ÿðèíèçäÿ îëàí èìêàíëûëàð êàñûáëàðûíûçà êþìÿê åòñèí, âàðëûëàðûíûç ôÿãèðëÿðèí ÿùâàëûíäàí õÿáÿðäàð îëñóí! Ñèçèí ùÿð áèðèíèç äèí ãàðäàøûíûçà ãàðøû õåéèðõàù îëóí. Þçöíöç ö÷öí èñòÿäèéèíèçè îíëàð ö÷öí äÿ èñòÿéèí! Áèçèì ñèðëÿðèìèçè íàõÿëÿô àäàìëàðäàí ýèçëè ñàõëàéûí! Æàìààòû áèçèì æàíûìûçà ñàëìàéûí. Áèçèì äåäèêëÿðèìèçÿ, áèçèì òÿðÿôèìèçäÿí ñèçÿ ÷àòàíëàðà äèããÿò åäèí. ßýÿð åøèòäèêëÿðèíèçèí Ãóð’àíëà ìöâàôèã îëäóüóíó ýþðñÿíèç ãÿáóë åäèí, Ãóð’àíëà ìöâàôèã îëìàçñà îíó ãÿáóë åòìÿéèí! ßýÿð ùÿð ùàíñû áèð øåéäÿ øöáùÿéÿ äöøäöíöçñÿ, îíóí ùàããûíäà ãÿòè ãÿðàðà ýÿëìÿéèí, îíó áèçÿ äåéèí, íåæÿ ëàçûìäûðñà åëÿæÿ äÿ áÿéàí åäÿê. ßýÿð ñèç ìÿíèì íÿñèùÿò åòäèéèì êèìè îëóá áó ùöäóääàí êÿíàðà ÷ûõìàñàíûç âÿ èìàì Çàìàí (ÿ) çöùóð åòìÿìèøäÿí ãàáàã þëñÿíèç øÿùèä êèìè äöíéàäàí ýåòìèø îëàðñûíûç. Àììà ùÿð êÿñ èìàì Çàìàí (ÿ)-û ýþðÿðñÿ âÿ îíóí þíöíäÿ þëäöðöëÿðñÿ, èêè øÿùèäèí ñàâàáû îíà ÷àòàð. Ùÿð êÿñ îíóí ùöçóðóíäà áèð äöøìÿí þëäöðñÿ èéèðìè øÿùèäèí ñàâàáû îíà ÷àòàð.[41]

ßÝßÐ ÈÌÀÌ ÇÀÌÀÍÛ (ß) ÝÞÐÌßÄßÍ ÞËßÐßÌÑß...

ßáäöë Ùÿìèä Âàñèòè áåëÿ íÿãë åäèð: Èìàì Áàãèð (ÿ)-à äåäèì: Àíä îëñóí Àëëàùà! Þç äöêàíëàðûìûçû èìàì Çàìàí (ÿ) àüàíûí èíòèçàðûíû ÷ÿêìÿê ö÷öí áóðàõìûøûã. Èø î éåðÿ ÷àòûá êè, àç ãàëûð áè÷àðÿëèêäÿí éîë÷óëóüà äöøÿê âÿ æàìààòà ÿë à÷àã.

Èìàì áóéóðäó: Åé ßáäöë Ùÿìèä! Éîõñà ýöìàí åäèðñÿí êè, áèð øÿõñ þçöíö Àëëàù éîëóíäà âÿãô åòñÿ, Àëëàù ðóçè éîëóíó îíà à÷ìàç? Àíä îëñóí Àëëàùà! Àëëàù òààëà Þç ðÿùìÿò ãàïûëàðûíû îíóí öçöíÿ à÷àð. Àëëàù ðÿùìÿò åòñèí î øÿõñÿ êè, þçöíö áèçÿ òàïøûðà âÿ áèçèì äåäèêëÿðèìèçè äèðè ñàõëàéà.

Ìÿí èìàìà äåäèì: ßýÿð èìàì Çàìàíû (ÿ) ýþðìÿäÿí þëñÿì, íåæÿ îëàæàüàì?

Èìàì áóéóðäó: Ñèçëÿðäÿí ùÿð áèðè «ÿýÿð èìàì Çàìàíû (ÿ) ýþðñÿì, îíà êþìÿê åäÿæÿéÿì» äåñÿ, îíóí êÿíàðûíäà øÿùèä îëàí øÿõñ êèìèäèð. (Áàøãà ðÿâàéÿòäÿ íÿãë îëóíóð êè, îíóí êÿíàðûíäà ãûëûíæ âóðàí, ùÿòòà îíóíëà áèð éåðäÿ øÿùèä îëàíëàð êèìèäèð.)[42]

ÉÀØÛË ÕßÒÒ ÎËÀÍ ÉÀÇÛ

Æÿáÿë ãÿáèëÿñèíäÿí áèð êèøè ùÿææ çèéàðÿòèíÿ ýåäèðäè. Îðäàí ãàéûäàí çàìàí èìàì Ñàäèã (ÿ)-ëà ýþðöøäö. Àììà áèð äÿôÿ ùÿææÿ ýåòìÿìèøäÿí ãàáàã èìàìûí ùöçóðóíà ýåòäè, îíà îí ìèí äèðùÿì âåðÿðÿê äåäè: Èñòÿéèðÿì, áó ïóë èëÿ ìÿíÿ áèð åâ àëàñàí.

Ñîíðà ùÿææ çèéàðÿòè ìÿãñÿäè èëÿ èìàìûí ùöçóðóíäàí ÷ûõäû. Ùÿææ ìÿðàñèìèíè éåðèíÿ éåòèðäèêäÿí ñîíðà èìàì Ñàäèã (ÿ)-ûí éàíûíà ýÿëäè. Î ùÿçðÿò îíó åâèíÿ ýÿòèðäè, éàçûëû áèð êàüûç âåðÿðÿê áóéóðäó: Áåùèøòäÿ ñÿíÿ áèð åâ àëäûì, îíóí áèð òÿðÿôè Ìÿùÿììÿä Ìóñòÿôàíûí (ñ. ÿ. â. â.), î áèðè òÿðÿôè ßëèíèí (ÿ), äèýÿð òÿðÿôè èìàì Ùÿñÿí Ìöæòÿáàíûí (ÿ), áàøãà áèð òÿðÿôè èñÿ Ùöñåéí èáíè ßëèíèí (ÿ) åâèíÿ áèòèøèáäèð.

Î êèøè èìàì (ÿ)-äàí áó ñþçö åøèòäèêäÿí ñîíðà îíó äÿðùàë ãÿáóë åòäè. Î ùÿçðÿò ïóëó èìàì Ùÿñÿí (ÿ) âÿ èìàì Ùöñåéíèí (ÿ) ôÿãèð þâëàäëàðû àðàñûíäà áþëöøäöðäö. Æÿáÿëäÿí îëàí êèøè äÿ þç âÿòÿíèíÿ ãàéûòäû. Áèð ìöääÿò êå÷äèêäÿí ñîíðà õÿñòÿëÿíäè. Î, þç ãîùóìëàðûíû ÷àüûðûá äåäè: Ìÿí áèëèðÿì êè, èìàì Ñàäèã (ÿ)-ûí äåäèêëÿðè ùÿãèãÿòäèð. Õàùèø åäèðÿì, áó éàçûíû ìÿíèì ãÿáðèìÿ ãîéóí.

Áèð íå÷ÿ ýöíäÿí ñîíðà äöíéàäàí ýåòäè. Âÿñèééÿò åòäèéè êèìè, î êàüûç äà îíóíëà äÿôí îëóíäó. Ñàáàùû ýöí ãÿáðèí öñòöíÿ ýÿëäèêäÿ ýþðäöëÿð êè, éàøûë õÿòëÿ ãÿáðèí öñòöíäÿ áåëÿ éàçûëìûøäûð: Àíä îëñóí Àëëàùà, Æÿ’ôÿð èáíè Ìÿùÿììÿä âÿ’äÿ âåðäèéèíÿ âÿôà åòäè![43]

ÎÄÓÍ È×ÈÍÄß ÀÉÀÃÉÀËÛÍ

Ìÿ’ìóí Ðèããè áåëÿ íÿãë åäèð: Áèð ýöí èìàì Ñàäèã (ÿ)-ûí ùöçóðóíäà èäèì. Ñÿùë èáíè Õîðàñàíè ýÿëäè, ñàëàì âåðèá äåäè: Åé Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) þâëàäû! Èìàìÿò ñèçèí ùàããûíûçäûð. Ñèç ðÿùìÿò àèëÿñèñèíèç. Íÿéÿ ýþðÿ ùàããûíûçû àëìàã ö÷öí ãèéàì åëÿìèðñèíèç? Ùàëáóêè, áèçèì òÿðÿôäàðëàðûìûçäàí éöç ìèí íÿôÿð èòè ãûëûíæëàðëà ùàçûðäûëàð êè, ñèçèí êÿíàðûíûçäà äöøìÿíëÿðëÿ ìöùàðèáÿ åäÿëÿð!

Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Åé Õîðàñàíëû! Îòóð, ùÿãèãÿòè ñÿíÿ äåéèì. Åâèíäÿ îëàí êÿíèçÿ ÿìð åòäè, òÿíäèðè éàíäûðñàí. Òåç áèð çàìàíäà òÿíäèðèí îäó øþ’ëÿëÿíäè, îäóí øþ’ëÿëÿðè òÿíäèðèí éóõàðû òÿðÿôèíè äÿ àüàðòäû. Èìàì (ÿ) Ñÿùëÿ áóéóðäó: Åé Õîðàñàíëû, äóð àéàüà, ýèð áó éàíàí òÿíäèðèí è÷èíÿ!

Õîðàñàíëû áÿùàíÿ ýÿòèðìÿéÿ áàøëàéàðàã äåäè: Åé Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) þâëàäû! Ìÿíè îääà éàíäûðìà âÿ ìÿíèì ýöíàùûìäàí êå÷!

Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Íàðàùàò îëìà, ñÿíè áàüûøëàéûðàì.

Áó âàõò Ùàðóí Ìÿêêè, àéàããàáûëàðû ÿëèíäÿ èìàì Ñàäèãèí (ÿ) åâèíÿ äàõèë îëàðàã ñàëàì âåðäè. Èìàì (ÿ) îíóí ñàëàìûíû àëäû âÿ áóéóðäó: Þç àéàããàáûëàðûíû éåðÿ àò âÿ òÿíäèðÿ ýèð!

Ùàðóí àéàããàáûëàðûíû éåðÿ àòàðàã äÿðùàë òÿíäèðÿ ýèðäè! Èìàì (ÿ) Õîðàñàíëû êèøè èëÿ ñþùáÿòÿ áàøëàäû. Î ùÿçðÿò Õîðàñàíûí òèæàðÿò ìÿðêÿçëÿðèíèí âÿçèééÿòèíè âÿ áó øÿùÿðèí õöñóñèééÿòè ùàããûíäà åëÿ äÿãèã ñþùáÿòëÿð åäèðäè êè, ñàíêè áóðàäà íå÷ÿ èëëÿð éàøàìûøäûð. Ñîíðà Ñÿùëäÿí èñòÿäè êè, òÿíäèðèí âÿçèééÿòèíèí íåæÿ îëäóüóíó ýþðñöí. Ñÿùë äåéèð: Òÿíäèðèí àüçûíà ÷àòäûì, ýþðäöì êè, Ùàðóí îäóí è÷èíäÿ èêè äèçëÿðèíè ãóæàãëàéûá îòóðìóøäóð. Ìÿíè ýþðäöêäÿ òÿíäèðäÿí ÷ûõûá ñàëàì âåðäè.

Èìàì (ÿ) Ñÿùëÿ áóéóðäó: Õîðàñàíäà áóíëàðäàí íå÷ÿ íÿôÿð òàïûëàð?

Ìÿí äåäèì: Àíä îëñóí Àëëàùà! Ùå÷ áèð íÿôÿð äÿ òàïûëìàç.

Î æÿíàá éåíÿ áóéóðäó: Àíä îëñóí Àëëàùà! ßýÿð áó êèøèäÿí áåø äÿíÿ òàïûëñàéäû, áèç ãèéàì åäÿðäèê.[44]

ÁÈÐ-ÁÈÐÈÍÈÇß ÍÅÆß ÊÞÌßÊ ÅÄÈÐÑÈÍÈÇ?

Èìàì Ìóñà èáíè Æÿ’ôÿð (ÿ) áèð íÿôÿðÿ áóéóðäó: Áèð-áèðèíèçÿ íåæÿ êþìÿê åäèðñèíèç?

Î äåäè: ßí éàõøû øÿêèëäÿ áèð-áèðèìèçÿ êþìÿê åäèðèê.

Èìàì (ÿ) áóéóðäó: ßýÿð ñèçëÿðäÿí áèðèíèç ôÿãèð îëñà âÿ ìþ’ìèí ãàðäàøûíûçûí åâèíÿ ýÿëñÿ, î äà åâäÿ îëìàñà áàøãàñû å’òèðàç åòìÿäÿí ÿìð âåðÿ áèëÿðñèíèçìè êè, îíóí ïóë êèñÿñèíè ýÿòèðÿëÿð âÿ êèñÿíè à÷ûá ëàçûì îëàí ãÿäÿð îíäàí ýþòöðÿñèíèç?

Î äåäè: Áó æöð äåéèë.

Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Äåìÿëè, ñèç ôÿãèð îëàí âàõò áèð-áèðèíèçÿ ìÿí èñòÿäèéèì êèìè êþìÿê åòìèðñèíèç.[45]

ÀËËÀÙ ÉÎËÓÍÄÀ ÄÓÇÑÓÇ ×ÞÐßÊ

Ìöÿëëà èáíè Õöíåéñ äåéèð: Éàüûøëû áèð ýåæÿäÿ èìàì Ñàäèã (ÿ) ãàðàíëûãäà åâäÿí ÷ûõäû âÿ «Áÿíè-ñàèäÿ çèëëÿñèíÿ»[46] òÿðÿô éîëà äöøäö. Ìÿí äÿ áèð àç ôàñèëÿ èëÿ èìàìûí (ÿ) äàëûíæà éîëà äöøäöì. Áèðäÿí ýþðäöì êè, èìàìûí ÷èéíèíäÿí íÿ èñÿ áèð øåé éåðÿ äöøäö. Áó àí ñàêèòæÿ èìàìûí (ÿ) áåëÿ äåäèéèíè åøèòäèì: Ïÿðâÿðäèýàðà! Éåðÿ äöøÿí øåéè ìÿíÿ ãàéòàð.

Ìöÿëëà äåéèð: Èðÿëè ýåäèá ñàëàì âåðäèì. Èìàì (ÿ) ñÿñèìäÿí ìÿíè òàíûäû âÿ áóéóðäó: Ìöÿëëà, ñÿíñÿí?

Æàâàá âåðäèì: Áÿëè, ìÿíÿì, ñÿíÿ ôÿäà îëóì!

Èìàìûí (ÿ) æàâàáûíû âåðÿíäÿí ñîíðà éåðÿ äöøÿíèí íÿ îëäóüóíó áèëìÿê èñòÿäèì. Ýþðäöì êè, áèð ãÿäÿð ÷þðÿê éåðÿ òþêöëöá. Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Ìöÿëëà, ÷þðÿêëÿðè éåðäÿí éûü âÿ ìÿíÿ âåð.

Ìÿí îíëàðû éûüûá èìàìà (ÿ) âåðäèì. ×þðÿêëÿ äîëó êèñÿíè ýþðäöì, áèð íÿôÿð îíó ÷èéíèíäÿ ÷ÿòèíëèêëÿ äàøûéà áèëÿðäè. Ìÿí èìàìà (ÿ) äåäèì: Èæàçÿ âåð, áó êèñÿíè ìÿí ýþòöðöì.

Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Éîõ! Áó èø äàùà ÷îõ ìÿíÿ âàæèáäèð, ñÿí ìÿíèì àðäûìæà ýÿë.

Èìàì (ÿ) êèñÿíè ÷èéíèíÿ àëäû, áèç éîëà äöøäöê. Áÿíè ñàèäÿ çèëëÿñèíÿ ÷àòäûã. Áèð ãðóï åâñèç-åøèêñèç ôÿãèð âÿ áè÷àðÿ îðàäà éàòìûøäû, ùå÷ áèðè îéàã äåéèëäè. Ùÿçðÿò îíëàðûí ùÿð áèðèíèí áàëûøëàðûíûí éàíûíà áèð-èêè òèêÿ ÷þðÿê ãîéäó. Ñîíðà áèç ãàéûòäûã. Ìÿí äåäèì: Ñÿíÿ ôÿäà îëóì! ×þðÿê âåðäèéèí øÿõñëÿð øèÿäèðëÿðìè âÿ ñèçèí èìàìÿòèíèçè ãÿáóë åäèðëÿðìè?

Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Éîõ, îíëàðûí èìàìÿòÿ å’òèãàäëàðû éîõäóð! ßýÿð áèçèì øèÿëÿðèìèçäÿí îëñàéäûëàð, îíëàðà äàùà éàõøû áàõàðäûì.[47]

ÈÌÀÌ ÑÀÄÈÃÈÍ (ß) ØßÐÀÁ ÌßÆËÈÑÈÍÈ ÒßÐÊ ÅÒÌßÑÈ

Ùàðóí Æÿùìèí îüëó áåëÿ íÿãë åäèð: Èìàì Ñàäèã (ÿ) Ùèðÿäÿ Ìÿíñóð Äÿâàíèãè èëÿ ýþðöøÿíäÿ ìÿí î ùÿçðÿòèí éàíûíäà èäèì. Ìÿíñóðóí ãîøóí ñÿðêÿðäÿëÿðèíäÿí áèðè þç îüëóíó ñöííÿò åòäèéè ö÷öí áþéöê âÿ âàðëû àäàìëàðäàí ÷îõóíó ãîíàã ÷àüûðìûøäû. Èìàì Ñàäèã (ÿ) äÿ äÿ’âÿò îëóíàíëàðäàí áèðè èäè. Ñöôðÿ ùàçûð îëäóãäà ãîíàãëàð ñöôðÿ áàøûíäà ÿéëÿøÿðÿê éåìÿéÿ áàøëàäûëàð. Îíëàðäàí áèðè àéàüà ãàëõäû, ñó éåðèíÿ îíà øÿðàá ãàáûíû óçàòäûëàð. Î, ãàáû ÿëèíÿ àëäûãäà èìàì Ñàäèã (ÿ) äÿðùàë ñöôðÿäÿí éàðûì÷ûã äóðàðàã ìÿæëèñäÿí ÷ûõäû. Èìàìû (ÿ) ãàéòàðìàã ö÷öí íÿ ãÿäÿð ÷àëûøäûëàðñà, èìàì (ÿ) ãàéûòìàäû. Ñîíðà èìàì áóéóðäó: Àëëàùûí ðÿùìÿòèíäÿí óçàãäûð âÿ ìÿë’óíäóð øÿðàá ãîéóëàí áèð ñöôðÿíèí êÿíàðûíäà ÿéëÿøÿí øÿõñ![48]

ÈÌÀÌËÀÐÛÍ ØÈßËßÐÈ ÁÅÙÈØÒÄß

Çåéä èáíè Öñàìÿ áåëÿ íÿãë åäèð: Èìàì Ñàäèã (ÿ)-ûí çèéàðÿòèíÿ ýåòäèì. Ùÿçðÿò áóéóðäó: Åé Çåéä, íå÷ÿ éàøûí âàð?

Ìÿí éàøûìû äåäèì.

Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Áöòöí èáàäÿòëÿðèíè òÿçÿäÿí éåðèíÿ éåòèð. Âÿ òþâáÿ åò!

Èìàìûí áó ñþçëÿðèíäÿí ÷îõ íàðàùàò îëäóì, àüëàäûì. Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Íèéÿ àüëàéûðñàí?

Æàâàá âåðäèì: Ñèç áó ñþçöíöçëÿ, ìÿíèì þëöìöìäÿí õÿáÿð âåðäèíèç.

Î ùÿçðÿò áóéóðäó: Åé Çåéä! Õîø ùàëûíà êè, áèçèì øèÿëÿðèìèçäÿíñÿí. Ñÿíèí éåðèí áåùèøòäÿ îëàæàã. (×öíêè, ùÿãèãè øèÿëÿðèí ùàìûñû áåùèøò ÿùëèäèð.)[49]

ÃÛÇÛË ÊßÐÏÈÆ Âß ÈÌÀÌ ÑÀÄÈÃÈÍ (ß) ÌÞ’ÆÖÇßÑÈ

Èìàì Ñàäèã (ÿ)-ûí ÿñùàáûíäàí áèð íå÷ÿñè î ùÿçðÿòèí éàíûíäà ÿéëÿøìèøäè. Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Áöòöí éåðèí õÿçèíÿëÿðè âÿ îíëàðûí à÷àðëàðû áèçèì ÿëèìèçäÿäèð. ßýÿð àéàüûìûí áèðè èëÿ éåðÿ èøàðÿ åòñÿì, éåð þç õÿçèíÿ âÿ ãûçûëëàðûíû ÷þëÿ òþêÿð!

Ñîíðà àéàüû èëÿ éåðäÿ áèð õÿòò ÷ÿêäè, éåð àðàëàíäû, èìàì (ÿ) ÿëèíè óçàäàðàã êÿðïèæ áîéäà áèð ãûçûëû îðàäàí ÷ûõàðòäû, ñîíðà áóéóðäó: Éàðûëàí éåðÿ éàõøû áàõûí!

Ñÿùàáÿëÿð áàõäûãäà ÷îõëó ãûçûë ýþðäöëÿð. Îíëàð áèð-áèðèíèí öñòöíÿ éûüûëìûøäû âÿ ýöíÿø êèìè èøûã ñà÷ûðäûëàð. ßñùàáäàí áèðè ñîðóøäó: Åé Ïåéüÿìáÿðèí þâëàäû! Àëëàù òààëà ñèçÿ áó ãÿäÿð ìàë-äþâëÿò âåðèáñÿ, îíäà íÿ ö÷öí ñèçèí øèÿëÿðèíèç êàñûá âÿ åùòèéàæ è÷èíäÿäèð?

Î ùÿçðÿò æàâàá âåðäè: Àëëàù òààëà áèçÿ âÿ øèÿëÿðèìèçÿ äöíéà âÿ àõèðÿòè ÿòà åòìèøäèð. Áèç ßùëè-áåéòèí âèëàéÿòè ÿí áþéöê âàð-äþâëÿòäèð, áèç âÿ áèçèì äîñòëàðûìûç áåùèøòÿ äàõèë îëàæàã, äöøìÿíëÿðèìèç èñÿ æÿùÿííÿìÿ ýåäÿæÿêäèð![50]

ÁÀÒÈÍÈ ÌÅÉÌÓÍ Âß ÄÎÍÓÇ ØßÊËÈÍÄß ÎËÀÍ ÈÍÑÀÍËÀÐ

Èìàì Ñàäèã (ÿ)-ûí øèÿëÿðèíäÿí áèè îëàí ßáó Áÿñèð äåéèð: Ìÿí î ùÿçðÿòëÿ ùÿææ ìÿðàñèìèíäÿ èøòèðàê åòäèì. Îíóíëà Êÿ’áÿíè òÿâàô åäÿíäÿ äåäèì: Ñÿíÿ ôÿäà îëóì, Àëëàù òààëà ùÿææäÿ èøòèðàê åäÿíëÿðè áàüûøëàéàæàã?

Èìàì Ñàäèã (ÿ) áóéóðäó: Åé ßáó Áÿñèð! Ýþðäöéöí áó æàìààòûí ÷îõó ìåéìóí âÿ éà äîíóçäóðëàð.

Ìÿí èìàìà (ÿ) äåäèì: Îíëàðû ìÿíÿ ýþñòÿð!

Ùÿçðÿò ÿëèíè ìÿíèì ýþçëÿðèìÿ ÷ÿêÿðÿê áÿ’çè ñþçëÿð äåäè. Áèðäÿí îðàäà îëàíëàðûí ÷îõóíó ìåéìóí âÿ äîíóç øÿêëèíäÿ ýþðäöì, þçöìäÿí ãîðõäóì! Ñîíðà éåíÿ äÿ ÿëèíè ìÿíèì ýþçëÿðèìÿ ÷ÿêäè, îíëàðû ÿââÿëêè ùàëäà ýþðäöì. Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Åé ßáó Áÿñèð! Íàðàùàò îëìà! Ñèç áåùèøòäÿ øàä îëàæàãñûíûç, æÿùÿííÿì ñèçèí éåðèíèç äåéèë. Àíä îëñóí Àëëàùà! Ñèç ùÿãèãè øèÿëÿðäÿí ö÷ö, éàõóä èêèñè âÿ éà áèðè áåëÿ æÿùÿííÿì îäóíäà ãàëìàéàæàãäûð.[51]

ÌßÑÈÙÈÍÈ ÌÖÑßËÌÀÍ ÅËßÉßÍ ÀÉß

Èáðàùèìèí îüëó Çÿêÿðèééà äåéèð: Ìÿí ìÿñèùè èäèì, àììà ñîíðàäàí ìöñÿëìàí îëäóì. Ùÿææ ÿìÿëëÿðèíè éåðèíÿ éåòèðìÿê ö÷öí Ìÿêêÿéÿ ýåòäèì. Îðàäà èìàì Ñàäèãèí (ÿ) ùöçóðóíà ÷àòäûì âÿ äåäèì: Ìÿí ìÿñèùè èäèì, èíäè ìöñÿëìàí îëìóøàì.

Î ùÿçðÿò áóéóðäó: Èñëàìäà íÿ ýþðäöí êè, ìöñÿëìàí îëäóí?

Çÿêÿðèééà äåäè: Áó àéÿ ìÿíèì äöç éîëà ùèäàéÿò îëìàüûìà ñÿáÿá îëäó: (Àëëàù òààëà Ïåéüÿìáÿðÿ (ñ. ÿ. â. â.) áóéóðóð:)

مَا كنتَ تَدْرِى مَا الْكِتَابُ وَ لاَ الْاِيمَانُ و لكن جعلناه نورا نهدى به مَنْ نشاء[52]

Áó àéÿäÿí áàøà äöøäöì êè, èñëàì êàìèë áèð äèíäèð. ×öíêè, ìÿêòÿáÿ ýåòìÿéÿí, áèð êÿñäÿí äÿðñ àëìàéàí áèð øÿõñ (Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.)) áó æöð ñþçëÿð äåéÿ áèëìÿç. Áóíà ýþðÿ äÿ áàøà äöøäöì êè, Ìÿùÿììÿäÿ (ñ. ÿ. â. â.) âÿùé îëóíóá.

Î ùÿçðÿò áóéóðäó: Äîüðóäàí äà Àëëàù ñÿíè ùèäàéÿò åäèáäèð. Ñîíðà ö÷ äÿôÿ äåäè: «اَللهُمَّ اهْدِهِ» Ïÿðâÿðäèýàðà! Îíó èìàí éîëóíà ùèäàéÿò åëÿ!

Ñîíðà áóéóðäó: Îüóë! Ùÿð íÿ èñòÿéèðñÿí, ñîðóø.

Ìÿí äåäèì: Àòàì-àíàì âÿ àèëÿì ùàìûñû ìÿñèùèäèð, àíàì äà êîðäóð. Ìÿí ìöñÿëìàí îëäóüóì ùàëäà îíëàðëà áèðëèêäÿ éàøàéà, îíëàðûí ãàáëàðûíäà éåìÿê éåéÿ áèëÿðÿììè?

Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Îíëàð äîíóç ÿòè éåéèðëÿðìè?

Ìÿí æàâàá âåðäèì: Õåéð! Ùÿòòà îíà ÿë áåëÿ âóðìóðëàð.

Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Îíëàðëà áèðëèêäÿ éàøàìàüûí ùå÷ áèð åéáè éîõäóð.

Ñîíðà ùÿçðÿò òÿ’êèä åòäè êè, àíàí èëÿ ÷îõ ìåùðèáàí îë, ÿýÿð þëñÿ, îíó áàøãàñûíà òàïøûðìà. (Þçöí îíó êÿôÿíÿ áöê âÿ äÿôí åò.) Äàùà ñîíðà áóéóðäó: Ìÿíèì éàíûìà ýÿëäèéèíè ùå÷ êÿñÿ äåìÿ.

Ìèíàäà î ùÿçðÿòèí ùöçóðóíà ÷àòäûì. Æàìààò ìÿêòÿá óøàãëàðû êèìè îíóí äþâðÿñèíÿ éûüûëûá ñóàë åäèðäèëÿð. Êóôÿéÿ ãàéûòäûãäà àíàì èëÿ ÷îõ ìåùðèáàí ðÿôòàð åòäèì. Îíà éåìÿê éåäèçäèðäèì, ïàëòàðûíû, áàøûíû éóäóì. Áèð ýöí àíàì äåäè: Îüóë, ñÿí áèçèì äèíèìèçäÿ îëàíäà ìÿíèìëÿ áåëÿ ìåùðèáàí ðÿôòàð åòìèðäèí. Èíäè íÿ îëóá êè, ìÿíèìëÿ áó æöð ðÿôòàð åäèðñÿí?

Ìÿí äåäèì: Ìÿí ìöñÿëìàí îëìóøàì. Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) þâëàäëàðûíäàí îëàí áèð êèøè àíàì èëÿ õîø ðÿôòàð åòìÿéè ÿìð åäèáäèð.

Àíàì äåäè: Î, Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) þçöäöð!

Äåäèì: Õåéð! Î, Ïåéüÿìáÿðèí (ñ. ÿ. â. â.) þâëàäûäûð.

Àíàì äåäè: Îíóí þçö åëÿ ýÿðÿê ïåéüÿìáÿð îëñóí, ÷öíêè, áó æöð ñþçëÿð ïåéüÿìáÿðëÿðèí òþâñèéÿëÿðèíäÿíäèð.

Ìÿí äåäèì: Éîõ, àíàæàí! Áèçèì Ïåéüÿìáÿðèìèçäÿí (ñ. ÿ. â. â.) ñîíðà äàùà ùå÷ áèð ïåéüÿìáÿð ýÿëìÿéÿæÿêäèð. Î, Ïåéüÿìáÿðèí þâëàäûäûð.

Àíàì ìÿíÿ äåäè: Ñÿíèí äèíèí äèíëÿðèí ÿí éàõøûñûäûð, îíó ìÿíÿ þéðÿò!

Ìÿí êÿëìåéè-øÿùàäÿòè îíà þéðÿòäèì, î äà ìöñÿëìàí îëäó. Íàìàç ãûëìàüû äà þéðÿòäèì, î, çþùð, ÿñð, øàì âÿ õèôòÿí íàìàçëàðûíû ãûëäû. Áèð ìöääÿòäÿí ñîíðà àíàì õÿñòÿëÿíäè. Öçöíö ìÿíÿ òóòàðàã äåäè: Åé ýþçöìöí íóðó! Ìÿíÿ þéðÿòäèéèí øåéëÿðè áèð äÿ òÿêðàð åò!

Ìÿí êÿëìåéè-øÿùàäÿòè îíà äåäèì. Î, øÿùàäÿò êÿëìÿëÿðèíè äåäèêäÿí ñîíðà äöíéàäàí ýåòäè. Ñöáù âàõòû ìöñÿëìàíëàð îíà ãóñë âåðäèëÿð, ìÿí îíà íàìàç ãûëäûì âÿ ãÿáðÿ ãîéäóì.[53]

ÉÅÒÌÈØ ÄÈÍÀÐ ÙÀËÀË ÏÓËËÀ ÒÈÆÀÐßÒ

Áèð ýöí áèð æàâàí èìàì Ñàäèã (ÿ)-ûí ùöçóðóíà ýÿëèá äåäè: ßëèìäÿ òèæàðÿò ö÷öí ìàéà éîõäóð.

Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Ñÿí äöç îë, Àëëàù ðóçèíè ñÿíÿ ÷àòäûðàð!

Æàâàí ÷þëÿ ÷ûõäû. Éîëäà áèð êèñÿ ïóë òàïäû. Îíóí è÷èíäÿ éåääè éöç äèíàð ïóë âàðäû. Þç-þçöíÿ äåäè: Ýÿðÿê èìàìûí ñþçöíÿ ÿìÿë åäèì. Ìÿí ùàìûéà å’ëàí åäÿæÿéÿì êè, êèìèí íÿéè èòèáñÿ, ýÿëñèí, îíóí íèøàíÿëÿðèíè äåéèá àïàðñûí.

Áèð øÿõñ ýÿëèá êèñÿíèí ÿëàìÿò âÿ íèøàíÿëÿðèíè äåäè, êèñÿíè àëäû âÿ þç ðàçûëûüû èëÿ éåòìèø äèíàð ïóëó î æàâàíà âåðäè. Æàâàí î ùÿçðÿòèí ùöçóðóíà ãàéûäàðàã ùàäèñÿíè äàíûøäû.

Î ùÿçðÿò áóéóðäó: Àëëàùûí éåòèðäèéè áó ùàëàë éåòìèø äèíàð (èæàçÿñèç õÿðæëÿéÿæÿéèí òÿãäèðäÿ ùàðàì îëàí) î éåääè éöç äèíàðäàí äàùà éàõøûäûð.

Æàâàí î ïóëëà òèæàðÿò åäÿðÿê âàðëàíäû.[54]

ÝÖÍÀÙÑÛÇ ÃÀÄÛÍ

Áÿøøàð Ìÿêêàðè äåéèð: Êóôÿäÿ èìàì Ñàäèãèí (ÿ) ùöçóðóíà ýåòäèì. Î ùÿçðÿò õóðìà éåéèðäè. Ìÿíè ýþðÿðêÿí äåäè: Áÿøøàð! Îòóð áèçèìëÿ õóðìà éå!

Ìÿí äåäèì: Ñÿíÿ ôÿäà îëóì! Éîëäà áèð ùàäèñÿ èëÿ ãàðøûëàøäûì êè, öðÿéèìè àüðûòäû. Íàðàùàò÷ûëûãäàí áèð øåé éåéÿ áèëìèðÿì!

Î ùÿçðÿò áóéóðäó: Éîëäà íÿ ýþðäöí?

Áÿøøàð äåäè: Éîëäà ýþðäöì êè, äþâëÿò ìÿ’ìóðëàðûíäàí áèðè áèð ãàäûíû äþéÿðÿê çèíäàíà òÿðÿô àïàðûð. Î, íÿ ãÿäÿð éàëâàðäûñà, ùå÷ êÿñ îíà êþìÿê åòìÿäè.

Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Î ãàäûí íÿ åòìèøäè?

Áÿøøàð äåäè: Æàìààò äåéèðäè êè, î ãàäûíûí àéàüû áóðõóëàðàã éåðÿ éûõûëäû âÿ áó ùàëäà äåäè:

»لعن الله ظالميك يا فاطمة[55]«

Èìàì áó õÿáÿðè åøèäÿíäÿí ñîíðà î ãÿäÿð àüëàäû êè, îíóí äÿñìàëû, ñàããàëû âÿ ñèíÿñè ýþç éàøûíäàí èñëàíäû, ñîíðà áóéóðäó: Áÿøøàð! Äóð àéàüà, Ñÿùëÿ ìÿñæèäèíÿ ýåäÿê âÿ î ãàäûíûí õèëàñ îëìàñû ö÷öí äóà åäÿê. Áèð íÿôÿðè äÿ ýþíäÿðäè êè, î ãàäûíäàí áèð õÿáÿð ýÿòèðñèí.

Áÿøøàð äåéèð: Áèç Ñÿùëÿ ìÿñæèäèíÿ äàõèë îëóá èêè ðöêÿò íàìàç ãûëäûã. Èìàì Ñàäèã (ÿ) î ãàäûíûí íèæàò òàïìàñû ö÷öí äóà åòäè âÿ ñÿæäÿéÿ ýåòäè. Ñîíðà áàøûíû ñÿæäÿäÿí ãàëäûðûá äåäè: Äóð ýåäÿê, îíó àçàä åòäèëÿð.

Áÿøøàð äåéèð: Ìÿñæèääÿí ÷ûõäûã, õÿáÿð ö÷öí ýþíäÿðèëÿí øÿõñ ãàéûòäû. Éîëäà î ùÿçðÿòÿ äåäè: Îíó àçàä åòäèëÿð.

Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Îíó íåæÿ áóðàõäûëàð?

Êèøè äåäè: Áèëìèðÿì ìÿí  øàùûí ñàðàéûíà òÿðÿô ýåòäèêäÿ ýþðäöì êè, î ãàäûí çèíäàíäàí àçàä åòäèëÿð âÿ ñóëòàíûí éàíûíà àïàðäûëàð. Ñóëòàí îíäàí ñîðóøäó: Íÿ åòäèí êè, ìÿ’ìóð ñÿíè òóòäó?

 Î ãàäûí ùàäèñÿíè îíà äàíøûäû. Ùàêèì îíà èêè éöç äèðùÿì âåðäè. Àììà î ãÿáóë åòìÿäè. Ñîíðà ùàêèì äåäè: Áèçè ùàëàë åò âÿ áó äèðùÿìëÿðè áèçäÿí ãÿáóë åò.

Î ãàäûí äèðùÿìëÿðè ýþòöðìÿäè, àììà àçàä îëäó.

Èìàì Ñàäèã (ÿ) áóéóðäó: Î, èêè éöç äèðùÿìè ýþòöðìÿäè?

Ìÿí äåäèì: Õåéð! Àíä îëñóí Àëëàùà!

Èìàì Ñàäèã (ÿ) áóéóðäó: Áÿøøàð, áó éåääè äèíàðû îíà âåð, îíóí áó ïóëà ÷îõ åùòèéàæû âàð. Ìÿíèì ñàëàìûìû äà îíà ÷àòäûð.

Áÿøøàð äåéèð êè, î éåääè äèíàðû îíà âåðèá èìàì (ÿ)-ûí ñàëàìûíû îíà ÷àòäûðäûãäà ñåâèíèá ìÿíÿ äåäè: Äîüðóäàíìû èìàì (ÿ) ìÿíÿ ñàëàì ýþíäÿðäè?

Ìÿí äåäèì: Áÿëè!

Î ãàäûí ñåâèíæäÿí éåðÿ éûõûëäû, öðÿéè ýåòäè. Ùóøà ýÿëÿíäÿí ñîíðà éåíÿ ñîðóøäó: Èìàì (ÿ) ìÿíÿ ñàëàì ýþíäÿðäèìè?

Ìÿí äåäèì: Áÿëè!

Ãàäûí áó ñóàë-æàâàáû ö÷ äÿôÿ òÿêðàð åëÿäè. Ñîíðà ìÿíäÿí èñòÿäè êè, îíóí äà ñàëàìûíû èìàì Ñàäèãÿ (ÿ) ÷àòäûðûì âÿ äåéèì êè, î, ùÿçðÿòèí êÿíèçèäèð, îíóí äóàñûíà ìþùòàæäûð. Ãàéûòäûãäàí ñîíðà ùàäèñÿíè èìàì Ñàäèãÿ (ÿ) äàíûøäûì. Ùÿçðÿò ñþçëÿðèìÿ ãóëàã àñàðàã î ãàäûí ö÷öí äóà åëÿäè.[56]

×ÞÐßÉÈ ÞÇ ÃÈÉÌßÒÈÍß ÀËÌÀÃ

Èìàì Ñàäèã (ÿ) Ìÿ’òÿáÿ áóéóðäó: Åé Ìÿ’òÿá! Ùÿð øåéèí ãèéìÿòè ãàëõûð. Áó èë íÿ ãÿäÿð áóüäàìûç âàðäûð?

Ìÿ’òÿá äåäè: Áèð íå÷ÿ àéëûã áóüäàìûç âàðäûð.

Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Îíëàðû áàçàðà àïàð âÿ æàìààòà ñàò.

Ìÿ’òÿá äåäè: Åé Ïåéüÿìáÿð (ñ. ÿ. â. â.) þâëàäû! Ìÿäèíÿäÿ áóüäà òàïûëìûð. ßýÿð áóíëàðû ñàòñàì, äàùà áóüäà àëìàüà èìêàíûìûç îëìàéàæàã.

Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Ñÿíÿ íÿ äåéèðÿìñÿ, îíó äà åëÿ. Áóüäàëàðû àïàð âÿ æàìààòà ñàò!

Ìÿ’òÿá äåéèð: Áóüäàëàðû ñàòäûãäàí ñîíðà íÿòèæÿíè èìàì Ñàäèãÿ (ÿ) ÷àòäûðäûì. Ùÿçðÿò áóéóðäó: Áóíäàí ñîíðà ýöíäÿëèê ÷þðÿéè áàçàðäàí àë. Ìÿíèì ÷þðÿéèìèí éàðûñû áóüäàäàí, éàðûñû äà àðïàäàí îëìàëûäûð. Ýÿðÿê áèçèì ÷þðÿéèìèç æàìààòûí ÿêñÿðèééÿòèíèí ÷þðÿéèíäÿí ôÿðãëÿíìÿñèí.

Èìàì (ÿ) áóéóðäó. ßëùÿìäó ëèëëàù, ìÿí þç àèëÿìè èëèí àõûðûíà êèìè áóüäà óíó èëÿ òÿ’ìèí åäÿ áèëÿðÿì, àììà áó èøè åòìèðÿì êè, Àëëàùûí íÿçÿðèíäÿ íîðìàë îëàí èøëÿðÿ ÿìÿë åäèì.[57]

ÏÓË ÈËß ÙÈÄÀÉßÒ

Áèð ìöääÿò èäè êè, áèð øÿõñ äàèì èìàì Êàçèìèí (ÿ) éàíûíà ýÿëÿðÿê îíó òÿùãèð åäèðäè. Èìàì Êàçèìèí (ÿ) ÿñùàáûíäàí áÿ’çèñè áó ÿùâàëàòû ýþðäöêäÿí ñîíðà èìàì (ÿ)-à äåäèëÿð: Èæàçÿ âåðèí, áèç áó ôàñèãè þëäöðÿê!

Ùÿçðÿò èæàçÿ âåðìÿäè, î êèøèíèí ÿêèí éåðèíèí ùàðàäà îëäóüóíó ñîðóøäó. Àòà ìèíÿðÿê ÿêèí éåðèíÿ ýåòäè. Î êèøè èìàì (ÿ)-û ýþðöá äÿðùàë äåäè: ßêèí ñàùÿñèíÿ ýèðìÿéèí! Ìÿíèì ìÿùñóëóìó õàðàá åòìÿéèí!

Èìàì Êàçèì (ÿ) î êèøèíèí éàõûíëûüûíà ýÿëèá àòäàí åíäè, òÿáÿññöì åäÿðÿê îíóí éàíûíäà ÿéëÿøäè âÿ ñîðóøäó: Áó ÿêèí ö÷öí íÿ ãÿäÿð õÿðæ ÷ÿêìèñÿí?

Î êèøè äåäè: Èêè éöç äèíàð.

Èìàì (ÿ) äåäè: Íÿ ãÿäÿð ìÿùñóë ýþòöðÿæÿêñÿí?

Î äåäè: Éöç äèíàðëûã!

Èìàì (ÿ) áóéóðäó: Àë áó ö÷ éöç äèíàðû, ìÿùñóëó äà ñÿíèí þçöíöí îëñóí. Àëëàù èñòÿäèêëÿðèíè ñÿíÿ ìÿðùÿìÿò åäÿð.

Êèøè ïóëó àëàðàã ùÿçðÿòèí àëíûíäàí þïäö. Èìàì (ÿ) ýöëöìñÿéÿðÿê ãàéûòäû. Ñàáàùû ýöí èìàì Êàçèì (ÿ) ìÿñæèäÿ ýÿëäèêäÿ î êèøè äÿ îðàäà èäè. Î ùÿçðÿòè ýþðäöêäÿ äåäè: «الله اعلم حيث يجعل رسالته» (Àëëàù þç ðèñàëÿòèíè ùàðàäà (ùàíñû àèëÿäÿ) ãÿðàð âåðäèéèíè äàùà éàõøû áèëèð.)

ßñùàá äåäè: Äöíÿí íÿ äåéèðäè, áó ýöí íÿ äåéèð! Äöíÿí òÿùãèð åäèðäè, áó ýöí èñÿ òÿ’ðèôëÿéèð!

Î ùÿçðÿò þç ÿñùàáûíà äåäè: Ñèç áó êèøèíè þëäöðìÿê èñòÿéèðäèíèç. Ìÿí èñÿ áèð ãÿäÿð ïóë èëÿ îíó äöçÿëòäèì![58] Ïóë èëÿ ùèäàéÿòèí áèðè äÿ áóäóð êè, åùñàí åäèá áèð øåé áàüûøëàéàñàí.